Wijkbudget, stadsbudget, burgerbegroting, burgerbudget, participatief budget… what’s in a name?
In hun ambitie om hun burgers nauwer bij het beleid te betrekken maken veel steden en gemeenten de laatste jaren budgetten vrij om burgerideeën tot leven te brengen. Dat komt natuurlijk doordat een participatief budget heel wat voordelen met zich meebrengt. Als lokaal bestuur toon je met deze aanpak duidelijk ambitie rond participatie, wat een gevoel van transparantie en verantwoording in de hand werkt. Je capteert wat er leeft binnen je gemeenschap, en dat met een creatieve methode die de sociale cohesie in de hand werkt. Bovendien bied je je inwoners helder inzicht in het proces van beleidsvoering en geef je hen—binnen een vooraf bepaald kader—vrijheid om mee te wegen op het beleid. Een burgerbudget is een ontzettend waardevolle participatie-oefening die bovendien hoog scoort op de participatieladder. En toch is het helemaal niet zo ingewikkeld als het lijkt.
Elke gemeente, hoe klein of groot ook, kan een burgerbudget opzetten dat is aangepast aan de beschikbare doelen en middelen. Maar hoe ga je concreet aan de slag? En hoe pakken andere steden of gemeenten het precies aan? We nemen een kijkje naar enkele lokale overheden die vandaag met een participatief budget aan de slag zijn, en zetten de belangrijkste tips voor je op een rijtje.
Hoe werkt het precies?
- Wel, de opzet is eenvoudig. Als lokaal bestuur beslis je om een budget te voorzien waar burgers mee over kunnen beslissen. Om hoeveel geld het gaat? Dat kies je natuurlijk zelf. Gemeenten als Dendermonde, Ichtegem, Evergem en Kalmthout doen het met een budget van zo’n €15.000 à €30.000. Een stad als Gent verdeelt dan weer 6 miljoen over haar verschillende wijken, verspreid over enkele jaren. Denk dus groot, maar durf ook klein te beginnen.
- Voorstellen moeten natuurlijk aan een aantal voorwaarden voldoen. Je kan niet zomaar elk idee implementeren, en dus zal je enkele selectiecriteria moeten bepalen. Past het voorstel binnen het meerjarenplan van de gemeente? Is het betaalbaar? Dient het project een algemeen belang? Is er genoeg draagvlak binnen de gemeenschap? Al deze voorwaarden giet je een reglement dat eerst langs de gemeenteraad en het college gaat. Om de juiste verwachtingen te scheppen communiceer je deze selectiecriteria vooraf aan je deelnemende burgers.
- Burgers kunnen hun ideeën zowel via een online platform als op papier indienen. Verschillende sociale groepen verkiezen namelijk verschillende participatiemethodes. Bepaalde groepen, zoals senioren, zullen zich beter voelen bij een offline aanpak, terwijl mensen met een gezin of drukke werkplanning liever snel online meedoen. Een online platform kan je daarom bijvoorbeeld aanvullen met offline ideeënbussen op publieke plekken binnen de gemeente. Afhankelijk van hoe grootschalig je de campagne opzet, kun je doorheen het proces ook burgerbijeenkomsten organiseren. Als je met een online platform aan de slag gaat, is het goed om ook offline bijdragen op het platform te plaatsen. Zo wordt alles op één centrale plek verzameld, wat transparantie in de hand werkt.
- Na de inputfase volgt een analyse, feedback-ronde, stemming en/of selectie. Niet alle voorstellen zullen aan alle voorwaarden voldoen, en dus zullen bepaalde ideeën nooit de volgende fase bereiken. Zorg ervoor dat je steeds terugkoppelt met feedback, zodat deelnemers weten waarom hun voorstel het niet heeft gehaald. Benieuwd hoe je op de juiste manier over je project communiceert? Ontdek het in onze gratis communicatiegids.
Wie deed het me al voor?
- In Dendermonde werd zowel in 2020 als in 2021 een stadsbudget gelanceerd. Gekozen projecten kunnen er tot €10.000 krijgen. In elke editie werden er 50 à 60 ideeën opgehaald, waarvan 10 à 15 ideeën de selectiefase overleefden. Deze ideeën werden ter stemming voorgelegd aan de gemeenschap. In 2020 kregen 4 projecten het gevraagde budget. Voor de editie van 2021 is het nog even wachten op de uitkomst.
- De gemeente Evergem maakt jaarlijks een participatief budget van zo’n €35.000 vrij. Vorig jaar werden er zo’n 60 ideeën verzameld, waaruit 10 ideeën geselecteerd werden. De gemeenschap koos hieruit 4 winnende projecten, die elk een budget tussen €5000 en €10.000 kregen.
- In Gent werd een grootschalig Wijkbudget gelanceerd waarbij de komende jaren € 6 miljoen over de verschillende stadswijken zal worden verdeeld. De eerste 11 wijken kwamen in 2020-2021 aan de beurt. Gent combineerde een online platform met offline deliberatie en discussie aan speciale dialoogtafels. In de eerste fase werden zo’n 500 ideeën ingediend, waarvan 471 doorgingen naar de volgende fase. Benieuwd hoe de vork in de steel zit? Lees hier onze case over het Gentse Wijkbudget.
- Ook kleinere gemeenten als Kalmthout en Ichtegem organiseerden het afgelopen jaar participatieve budgetten. Benieuwd hoe je als kleinere gemeente aan de slag gaat met digitale participatie? Hier raak je sowieso geïnspireerd.
Een burgerbudget opzetten is één van de meest waardevolle manieren om je gemeenschap bij het beleid te betrekken. Door je burgers rechtstreeks inspraak te geven over hoe budgetten worden besteed, krijg je een accuraat beeld van waar hun prioriteiten liggen, wat je als bestuur helpt om betere beslissingen te maken. In onze gratis kennisgids vind je alles over het plannen, lanceren en in goede banen leiden van een burgerbudget.