Dat participatieprojecten in megasteden als Londen, Gent of Leiden makkelijk van de grond raken mag geen mirakel heten. De overheid heeft er de nodige budgetten ter beschikking, om nog maar te zwijgen van de brain power.
Veel (middel)grote steden en gemeenten hebben de middelen om een toegewijd team aan te wijzen en een grootschalige communicatiecampagne op poten te zetten. Maar wat als je een kleine gemeente bent met een ditto budget? Wat als je slechts enkele honderden of duizenden inwoners hebt, maar hen wel wil betrekken in het reilen en zeilen van je gemeente? Goed nieuws: participatie is voor iedereen. Dat bewijzen Ichtegem, Koksijde en Herentals; stuk voor stuk kleinere lokale overheden die met participatie een tastbaar verschil maken.
We moeten participatie niet altijd voorbehouden voor grote, ambitieuze projecten—soms zijn verschillende kleinere aanpassingen nòg impactvoller.
Lander Van Hove, Schepen van Communicatie en Jeugd Koksijde
Ichtegem in een nieuw jasje
Ichtegem (ca. 14 000 inwoners) is een West-Vlaamse gemeente op een steenworp van de stad Brugge. De gemeente lanceerde onlangs een nieuw proces op hun participatieplatform om haar inwoners te raadplegen over de heraanleg van de dorpskern, dat sterk verouderd is en voor de gemeente dus een bron van potentieel vormt.
Het project, dat nog maar net van start is gegaan, zal bestaan uit 4 fasen. In de brainstormronde (1) kunnen inwoners ideeën delen over de huidige en toekomstige omgeving van de markt. Hoe zien de Ichtegemnaren de transformatie van het dorpsplein? Met welke zaken moet de gemeente zeker rekening houden? En wat is er zoal nodig om van de Ichtegemse dorpskern een bruisende ontmoetingsplek te maken? Inwoners kunnen hun ideeën kwijt op het platform of via een ideeënbox aan het gemeentehuis. Op het platform is deze fase bovendien opgedeeld in verschillende thema’s—mobiliteit en verkeersveiligheid, ontmoeting en beleving, lokale economie, erfgoed en groen. Inwoners die minder zin hebben om uitgewerkte ideeën te delen kunnen ook gewoon deelnemen aan een laagdrempelige poll, die tegelijkertijd loopt.
Na de ideeënfase zal een studiebureau met de input aan de slag gaan om enkele ontwerpen op te stellen (2). Die plannen worden opnieuw aan de Ichtegemnaar voorgelegd in de beoordelingsfase (3). In een laatste fase zullen inwoners op een favoriete ontwerp kunnen stemmen (4). Het plan dat de meeste stemmen krijgt zal mee bepalen hoe de nieuwe dorpskern eruit zal zien.
In Ichtegem is er slechts één teamlid full-time aan de slag om het participatieproject in goede banen te leiden. Communicatieambtenaar Annelien Roose zorgde er eigenhandig voor dat het project in de startblokken kwam te staan. “Een participatieproject op je eentje trekken, daar komt doorzettingsvermogen bij kijken. Maar als ik de positieve reacties van inwoners op ons platform zie, is het dat allemaal waard. Een platform biedt de mogelijk om een constructieve dialoog op gang te brengen.”
Koksijde op wieltjes
De gemeente Koksijde (ca 22 000 inwoners) is al even aan de slag met participatie. Ideeën die binnenkwamen via het platform worden nu stilaan geïmplementeerd en hebben zo een duidelijke en rechtstreekse impact op het straatbeeld. Voorbeeld bij uitstek? Nadat een idee voor extra verlichting bij het skatepark in Oostduinkerke heel wat stemmen verzamelde op het platform, besloot de gemeente ermee aan de slag te gaan.
Het college van burgemeester en schepenen besloot lichtarmaturen te voorzien die vooral in de winter de skate-dagen aanzienlijk verlengen. De lichten overbruggen tijdens de wintermaanden de donkere uren tussen zonsondergang en 22 uur, en gaan dan automatisch uit om energie te besparen. Een vrij kleine ingreep voor de stad, een wereld van verschil voor de lokale skatende jeugd.
Koksijde maakte de slimme keuze te focussen op een project met een zichtbare impact. Als het op participatie aankomt, is het voor kleinere gemeenten vaak een goed idee om te starten met kleinere projecten die de gemeente, buurt of straat rechtstreeks zichtbaar verbeteren. Niet alleen zijn zulke projecten makkelijker te organiseren, ze geven ook een duidelijk signaal dat de input van burgers als waardevol wordt beschouwd. Dit stimuleert inwoners om te blijven participeren, ook als er op termijn grotere en impactvollere projecten volgen. “De plaatsing van lichten bij het skatepark is een kleine ingreep die een grote impact maakt op onze jeugd,” dixit Lander Van Hove, Schepen van Communicatie en Jeugd. “We moeten participatie niet altijd voorbehouden voor grote, ambitieuze projecten—soms zijn verschillende kleinere aanpassingen nòg impactvoller.”
Herentals pakt sluipverkeer aan
De Kempense stad Herentals (ca 28 000 inwoners) lanceerde een participatieproject om de verkeerssituatie aan te pakken. De wijk Wuytsbergen-Ekelen werd al jaren geplaagd door sluipverkeer, wat er zorgde voor overlast en ongevallen. Herentals bleef niet bij de pakken neerzitten en besloot een oplossing te zoeken voor het prangende probleem.
Er werden twee proefopstellingen geformuleerd om doorgaand verkeer tegen te houden. In een eerste scenario worden ANPR-camera’s gebruikt die door een registratie van de reistijd automatisch het onderscheid kan maken tussen plaatselijk en doorgaand verkeer. Een tweede proefopstelling met een vaste verkeersfilter kwam er om naast plaatselijk verkeer ook andere gemotoriseerde voertuigen tegen te houden. In elke fase worden inwoners via infosessies op de hoogte gehouden en kregen ze de kans om ideeën en adviezen te delen. Om de proefopstellingen te evalueren werd er een participatietraject uitgetekend waarbij in een begeleidingsgroep de vinger aan de pols gehouden wordt. Tien inwoners uit de wijk zitten in deze groep met de stad rond de tafel.
Jo Spiessens, participatie-ambtenaar van de stad Herentals, beheert het platform en zorgt samen met zijn collega’s van mobiliteit voor de opvolging van de feedback. Zo blijven inwoners op de hoogte van het verloop van het project en weten ze precies wat er met hun input gebeurt. “Als we de situatie willen aanpakken in een bepaalde wijk, is het maar normaal dat we de inwoners van die wijk raadplegen over hoe dat gebeurt. Dat is niet alleen juist, het is ook slim—zij kunnen ons namelijk beter dan wie ook vertellen waar de prioriteiten en knelpunten liggen.”
Op zoek naar meer inspiratie? Ook Beveren pakte sluipverkeer aan met participatie. In onze interne organisatie-gids ontdek je bovendien hoe je zo’n participatieproject opzet.
