Gemeenten die onze platforms gebruiken, zetten enquêtes in op heel wat verschillende manieren. De stad Sint-Truiden gebruikte deze tool voor publieke planning, de Nederlandse gemeente Schagen om de verkeersveiligheid te verbeteren. Enquêtes of polls zijn makkelijk op te zetten en bieden inwoners een laagdrempelige manier om hun mening over een bepaald beleidsonderwerp te delen. Het is dan ook niet vreemd dat deze methode zo populair is. Toch bieden polls of enquêtes maar het topje van de ijsberg van wat participatie zoal kan bereiken. Laten we de sterke en mindere punten van deze methode even onder de loep nemen.
Enquêtes helpen je om snelle feedback van je community te krijgen
Dit is waar enquêtes echt in uitblinken. Een enquête of een poll is de snelste en directste manier om input van je community te krijgen over een specifiek, vooraf bepaald onderwerp. Stel je bijvoorbeeld voor dat je de mening van je community wil horen over een nieuwe speeltuin in het lokale park. Met slechts een paar vragen helpt een enquête je te bepalen hoe deze speeltuin eruit moet zien of waar hij moet komen te liggen. Je enquête kan zelfs een ja-neevraag zijn—is er eigenlijk wel behoefte aan een nieuwe speeltuin? Er is geen makkelijkere manier om iets van je community te horen. Deze snelle feedback helpt je prioriteiten op de gemeentelijke agenda te zetten of kleine beslissingen te nemen waar wat minder op het spel staat.
Enquêtes zijn een uitstekende opstap naar diepere participatie
Dankzij dit laagdrempelige karakter vormt een enquête een goed startpunt voor diepere participatie. Het kan bijvoorbeeld de eerste fase zijn van een grootschaliger participatieproject – een manier om bijvoorbeeld een brainstormsessie of een burgerbudget voor te bereiden.
Denk even terug aan de speeltuin uit de vorige paragraaf. Stel dat je enquête uitwijst dat de speeltuin wel degelijk een prioriteit is voor je community. In een brainstormsessie kan dit gesprek worden uitgediept, en kunnen leden van de community voorstellen doen over pakweg extra veiligheidsmaatregelen voor jonge kinderen of meer zitbankjes voor ouders. In een burgerbudget kunnen ouders dan weer meer geld toewijzen aan een nieuwe schommel dan aan de draaimolen, of kunnen ze kiezen voor een rubberen ondergrond in plaats van zand of houtsnippers. In een dieper gesprek verzamel je waardevolle input die een echte leidraad kan vormen voor nauwkeurig beleid.
Een enquête is ook een goed startpunt als je net begint met participatie. Het kost relatief weinig moeite, levert je snel een antwoord op en helpt ambtenaren hun participatiereflex te trainen. Bovendien draagt het bij aan het ontwikkelen van een participatiecultuur in je lokale community.
Enquêtes helpen je om de feedbackloop te sluiten
Het sluiten van de feedbackloop—met andere woorden, het communiceren over de resultaten nadat een project is afgerond—is noodzakelijk voor succesvolle participatie. Het toont impact, geeft blijk van vertrouwen, verhoogt de transparantie en laat zien dat de gemeente woorden wil—én kan— omzetten in daden. Dit speelt een belangrijke rol bij het motiveren van inwoners om deel te nemen aan toekomstige projecten en bij het creëren van een cultuur van betrokkenheid. Het opzetten van participatiecycli, in plaats van op zichzelf staande projecten, houdt je community betrokken en ontvankelijk.
Je kan je resultaten natuurlijk simpelweg aan je community voorschotelen, maar waarom zou je er niet een nieuw discussiepunt van maken? Een enquête is een goede manier om de tevredenheid van mensen over het participatieproces te peilen en eventuele laatste feedback te geven. Op die manier kan je beoordelen of de toepassing van je participatieproces werkelijk aansluit op de verschillende behoeften en wensen van je community.
Enquêtes kunnen een waardevolle wederzijdse dialoog niet vervangen
Enquêtes zijn inherent eenzijdig. Inwoners geven vooraf bepaalde antwoorden op vragen die de lokale overheid heeft bedacht. Ze hebben verder geen ruimte om uit te wijden over de kwestie, om aanvullende vragen te stellen of eventuele zorgen te delen. Op zichzelf staande enquêtes over iets wat grotendeels vastligt, volstaan dan ook niet om van zinvolle participatie te kunnen spreken, en graven niet diep genoeg om alle vruchten van participatie echt te plukken.
Om vertrouwen te kweken tussen de community en de overheid, moet je zorgen voor opbouwende, wederzijdse dialoog. Alleen zo breng je een echt participatief en representatief beleid tot stand.
Enquêtes geven je geen grondige informatie
Eerder haalden we al aan dat enquêtes deelnemers vaak weinig ruimte bieden om dieper in te gaan op de onderwerpen in kwestie. Dat betekent ook dat ze de redenering achter hun antwoorden vaak niet kunnen delen. De informatie die je met een enquête verzamelt is dan ook vaak oppervlakkig.
Stel je voor dat je aan 400 mensen hebt gevraagd of je moet investeren in een nieuwe speeltuin in het park. 75 van die 400 zeggen ‘nee’. Deze 75 antwoorden komen misschien over als één afwijzend geheel, maar deze deelnemers kunnen totaal verschillende redenen hebben voor hun negatieve antwoorden. Persoon A vindt misschien dat het park te dicht bij een drukke verkeersweg ligt, met alle gevaren voor spelende kinderen vandien. Persoon B vindt de locatie misschien niet goed genoeg bereikbaar met het openbaar vervoer. Persoon C wil het gebruikte geld misschien liever inzetten voor veiligere zebrapaden rondom scholen. Al deze twijfels en bezorgdheden vragen om verschillende overwegingen en beslissingen.
Enquêtes kunnen niet altijd een divers publiek overtuigen
In onze gepolariseerde samenleving kunnen mensen — zeker degenen die traditioneel minder gehoord en gerepresenteerd worden — zich sceptisch voelen tegenover hun vertegenwoordigers. Misschien vragen ze zich af of hun inbreng wel echt een verschil maakt, en of het participatieproces eigenlijk wel enige verandering teweeg zal brengen. Als je mensen wil overtuigen om mee te doen, dan moet je als beleidsmaker laten zien dat je toegewijd bent aan het proces. Dit betekent misschien dat een snelle enquête alleen je ‘usual suspects’ overtuigt— de mensen die je waarschijnlijk toch al bereikt. Dat is een probleem, want als je echt representatief en democratisch verantwoord beleid wil ontwikkelen, dan moet je zo veel mogelijk verschillende standpunten binnen je community aanhoren.
Een enquête afnemen of niet? Dat is de vraag
Nu we de belangrijkste voor- en nadelen van enquêtes hebben belicht, vatten we ze samen met een kort overzicht. Een enquête is een geweldig idee als:
- Je snel wil peilen hoe je community denkt over een bepaald onderwerp.
- Je een participatietraject start met verschillende fasen in de tijdlijn.
- Je net begint met burgerparticipatie en nog vertrouwd moet raken met het proces.
- Je de feedbackloop sluit en een nieuwe participatiecyclus opzet.
Overweeg een andere participatiemethode als:
- Je op zoek bent naar gedetailleerde informatie om besluitvorming aan te sturen.
- Je belangrijke beslissingen neemt die een rechtstreekse invloed hebben op je community.
- Je wederzijdse dialoog wil stimuleren.
- Je alle voordelen uit burgerparticipatie wil halen.
