Dit interview is onderdeel van een reeks van 12 expert interviews over de toekomst van de digitale democratie. Het volledige witboek met alle interviews lees je hier.
Tiago C. Peixoto is Senior Public Sector Specialist bij de Global Governance Practice van de Wereldbank. Hij richt zich voornamelijk op het betrekken van burgers, prestaties van de publieke sector en de digitale overheid in zowel ontwikkelde als ontwikkelingslanden. In 2019 schreef hij samen met de gerenommeerde technoloog Tom Steinberg het Wereldbankrapport over de rol van opkomende digitale technologieën voor burgerparticipatie. Zijn praktische en onderzoekservaring komt voort uit samenwerkingen met o.a. de Europese Commissie, de OESO en het Braziliaanse Huis van Afgevaardigden. Hij is door TechCrunch benoemd als één van de 20 meest innovatieve mensen binnen de democratie, en door Apolitical als één van de “100 meest invloedrijke mensen binnen de digitale overheid”.
CitizenLab – “Welk advies zou je overheden geven rond het gebruik van digitale technologie voor burgerparticipatie?”
Tiago C. Peixoto: “Overheden moeten eerst een antwoord kunnen bieden op fundamentele vragen, zoals:
- Als burgerbetrokkenheid het antwoord is, wat is dan het probleem?
- Welke methode of combinatie van methoden (bijv. crowdsourcing, consultatie) zijn nodig om dit probleem aan te pakken?
- Komen alle betrokkenen (bijv. kinderen, ongedocumenteerde migranten) in aanmerking om deel te nemen aan het proces?
- Hoe zorgen we ervoor dat het proces een echte invloed heeft op de publieke besluitvorming?
Als deze vragen beantwoord zijn, is mijn belangrijkste advies om te ontwerpen voor inclusiviteit. Dit vereist twee essentiële stappen. Ten eerste, voordat we ons blindstaren op technologische oplossingen, moeten we een grondig User Experience (UX) onderzoek uitvoeren dat meermaals wordt getest. Ten tweede moeten we zorgen voor een combinatie van offline en online participatiekanalen. Onderzoek toont aan dat zij die het meest baat hebben bij participatie vaak het minst geneigd zijn om te participeren. De combinatie van kanalen draagt bij aan een grotere diversiteit aan deelnemers.”
C – “Welke institutionele upgrades hebben volgens jou het meest potentieel in de nabije toekomst?”
TCP – “Als ik er één mag kiezen zou ik zeggen dat het een combinatie wordt van burgerraden en traditionele, directe democratietools, zoals burgerinitiatieven of referenda. Overheden moeten binennkort zware beslissingen nemen over zaken als de klimaatverandering, inkomensongelijkheid en de regulering van artificiële intelligentie. Dat wordt alsmaar moeilijker door de aanhoudende democratische crisis en het afnemende vertrouwen in politici. Om sociale onrust te voorkomen kunnen overheden niet anders dan burgers bij de besluitvorming betrekken. Maar gezien de recente resultaten van enkele rampzalige en erg zichtbare referenda zullen zowel regeringen als burgers terughoudend zijn over traditionele directe democratietools.
In hun zoektocht naar alternatieve opties zullen politici ongetwijfeld succesvolle cases tegenkomen die deliberatie combineren met een volksstemming, zoals die in Ierland of de Amerikaanse staat Oregon [In 2016 boog een burgerraad in Ierland zich over de legalisering van abortus, wat daarna door Ierse volk in een referendum werd goedgekeurd. Oregon gebruikt een “burgerinitiatief reviewsysteem” als officieel onderdeel van de staatsverkiezingen. Dit houdt in dat burgerraden beknopte maar onderbouwde overzichten geven van de voor- en nadelen van bepaalde maatregelen]. Kortom, het zou niet lang moeten duren voordat overheden beseffen dat deze combinatie bijdraagt aan zowel legitimiteit (door referenda) als een geïnformeerd besluit (door de burgerraad) over het beleid.
“Mijn advies is om te ontwerpen voor inclusiviteit.”
Tiago C. Peixoto
C – “Waarom zijn juist burgerraden zo relevant om grootschalige beleidskwesties aan te kaarten?”
TCP – “Het feit dat een wettelijke regel technisch kan zijn mag niet als smoes gebruikt worden om het publiek niet te engageren. We zien succesvolle voorbeelden van publieke betrokkenheid in complexe velden als nanotechnologie, genetisch gemodificeerde organismen en stamcelonderzoek.
Maar waarom burgerraden? Ten eerste lenen ze zich bijzonder goed voor complexe kwesties die geïnformeerd overleg vereisen. Ten tweede betekent de willekeurige selectie dat we een ‘microkosmos’ krijgen van de bevolking die door de beslissingen wordt beïnvloed. Over het algemeen zijn burgerraden het beste mechanisme om (1) werkelijk gebruik te maken van de collectieve intelligentie en (2) om inzicht te krijgen in wat de bevolking zou denken als ze de kans krijgt om te leren over de kwesties die op het spel staan, verschillende standpunten te horen en onderling te bespreken wat de beste opties zijn. Overheden zullen de aanbevelingen van een burgerraad nog steeds willen legitimeren met een volksstemming. Ik heb dan ook de indruk dat we deze combinatie de komende jaren vaker gaan zien.”
C – “Hoe kunnen overheden het beste omgaan met burgers die een gebrek aan vertrouwen hebben in online interactie?”
TCP – Er is een padafhankelijkheid van offline vertrouwen dat wordt overgedragen naar online omgevingen. Als het vertrouwen in de overheid in het algemeen al laag is, zal het vertrouwen in overheidssystemen waarschijnlijk ook laag zijn, ongeacht of ze online of offline zijn. Maar dat betekent niet dat overheden er niets aan kunnen doen. Burgers in een vroeg stadium bij het proces betrekken (bijvoorbeeld via een geloofwaardig burgercomité of via maatschappelijke organisaties) kan het vertrouwen in het proces en daarmee in de systemen ten goede komen. Vanuit een technischer oogpunt – als het gaat om het vertrouwen in het online systeem zelf – zijn er heel wat dingen die overheden kunnen doen. Als ze bijvoorbeeld hun eigen technologie ontwikkelen (wat in veel gevallen niet nodig is), moeten ze hun broncode openen om derden met erkende expertise in staat te stellen de integriteit van het systeem te valideren.”
“Burgers in een vroeg stadium bij het proces betrekken kan het vertrouwen versterken.”
Tiago C. Peixoto
C – “Hoe kan augmented reality de aard van burgerparticipatie veranderen?”
TCP – “Achter alle openbare goederen en diensten schuilen beslissingen en beleidsmakers die onzichtbaar zijn voor het publiek. Als augmented reality algemeen bekend raakt, worden publieke beslissingen die nu onopgemerkt blijven ineens zichtbaar voor het publiek – meestal in openbare ruimtes, maar ook in de privésfeer. Maar dat is niet enkel goed nieuws. Of dit bevorderlijk is voor gezonde burgerbetrokkenheid of juist fake news en onderwerping aan het privébelang met zich meebrengt, zal volledig afhangen van het beleid. Het reguleren van wat augmented reality laat zien zal waarschijnlijk net zo politiek zijn als de regulering van sociale media, en misschien zelfs meer.”
C – “Je pleit ervoor dat overheden de “gebruikersgeoriënteerde en digitale beweging” omarmen. Wat houdt dit precies in?
TCP – “Het betekent dat overheden bepaalde vaardigheden uit het internettijdperk zullen moeten aanwerven die in de publieke sector nu nog ongewoon zijn. Het gaat dan bijvoorbeeld over functies als UX-onderzoekers, flexibele product-managers en content designers. Dit betekent dat ambtenaren en overheden moeten erkennen dat er binnen de dienstverlening een natuurlijke empathie-kloof heerst die beïnvloedt hoe diensten worden geleverd, en die moeten we zien te overbruggen.
Studies van cognitieve wetenschappers en psychologen tonen consequent een kloof tussen de prioriteiten van beleidsmakers en die van anderen, wat zich uit in hoe onze diensten ontworpen zijn. Erkennen dat die kloof er is en op zoek gaan naar manieren om die te dichten aan de hand van gebruikersonderzoek is de eerste stap naar een snellere, goedkopere en betere publieke dienstverlening.”
