Linz (204.846 inwoners), de op twee na grootste stad van Oostenrijk, staat bekend om haar barokarchitectuur, haar musea, haar centrum voor elektronische kunst… en haar initiatieven rondom digitale democratie. In 2019 lanceerde de stad een nieuw participatieplatform om meer inwoners te betrekken, waardoor burgers nu de kans krijgen om op elk moment, vanaf elke plek, over elk onderwerp ideeën te delen.
In februari zijn we langsgegaan in Linz om het team achter het platform te ontmoeten: Anna Zuljevic, projectmanager van de Linz Innovation Hauptplatz, en Julia Widy van HuemerIT, een adviesbureau dat samen met de stad Linz werkt aan de digitale participatieprojecten. We gingen in gesprek over de interne organisatie, succesfactoren en best practices op het gebied van participatie.
Het participatieplatform is niet Linz haar eerste kennismaking met digitale democratie. De stad had al eerder een platform en een mobiele app waardoor inwoners gemakkelijk kwesties in de buurt konden aankaarten. Beide initiatieven boden manieren om met inwoners in contact te komen, maar, zoals Anna Zuljevic uitlegt, was het niet voldoende. “De projecten op ons vorige platform hadden een korte levensduur en stonden slechts open voor een beperkt aantal onderwerpen. Bovendien werd het platform door de stad zelf ontwikkeld en was de technologie die we gebruikten niet geavanceerd genoeg.”
Het nieuwe platform van de stad, ondersteund door CitizenLab, bevat burgervoorstellen. Dit is een functionaliteit die inwoners via bottom-up participatie in staat stelt om hun ideeën te delen met de stad op elk gewenst moment, over elk onderwerp. Als voorstellen binnen 60 dagen 30 stemmen krijgen van medeburgers, neemt de stad ze in aanmerking; de auteurs worden uitgenodigd op het gemeentehuis om hun idee te bespreken en mogen met de relevante lokale deskundigen te vergaderen.
“Inwoners kunnen nu deel nemen wanneer ze maar willen, en hun voorstellen delen op elk gewenst moment, wat de burgemeester een beter beeld geeft van hun noden“, legt Julia Widy uit. “Het is pas sinds kort mogelijk om een burgervoorstel in te dienen, maar het is erg populair onder inwoners – zo erg zelfs, dat we overwegen om de drempel van het aantal benodigde handtekeningen te verhogen.” Bovendien biedt het nieuwe platform meer voordelen: “werken met een externe partner betekent dat de investeringskosten rondom de technologie worden gedeeld met andere steden. Het product wordt regelmatig bijgewerkt en verbeterd, iets wat we ons niet konden veroorloven bij een eigen platform.”
“Hoe hebben jullie je intern georganiseerd voor het project?”
Julia Widy: “Het idee om burgervoorstellen te implementeren, kwam van de burgemeester zelf. Wij beheren de dagelijkse werking van het platform samen met Anna; het opzetten van nieuwe projecten, het monitoren van het platform, het reageren op opmerkingen… Het was een lang proces om het project te vinden en de verantwoordelijkheden te definiëren. Er was veel interne discussie over welke projecten we als eerste wilden lanceren hoe we de grootste impact konden hebben. Vanaf dat moment hebben we regelmatig vergaderd en de zaken samen op een rijtje gezet. We zijn nu intern meer gestructureerd en hebben duidelijke doelen. Ook rapporteren we regelmatig over de resultaten aan de staff van de burgemeester.
Zodra een voorstel het benodigde aantal stemmen bereikt, worden de initiatiefnemers uitgenodigd op het gemeentehuis om over hun idee te vertellen. Als een voorstel bijzonder complex is en de visie van experts vraagt, bijvoorbeeld bij ideeën gerelateerd aan het verkeer, nodigen we ook deskundigen uit bij deze bijeenkomsten.
Naast het initiëren van deze gesprekken met inwoners, beantwoorden we vragen en voorstellen ook direct op het platform. We vragen soms ook deskundigen om online uit te leggen waarom bepaalde ideeën kunnen werken – of juist niet. Inwoners gaven aan dat ze graag meer feedback krijgen over wat er met hun ideeën gebeurt, dus we delen op het platform actief alle resultaten en samenvattingen van offline gevoerde gesprekken.”
“Hoe verklaar je het succes van burgervoorstellen in Linz?”
[In slechts enkele maanden tijd deelden de burgers 26 unieke voorstellen op het platform, waarvan 4 voorstellen de drempel van de stad bereikten. Linz bevestigde dat er ten minste 1 voorstel wordt uitgevoerd].
Anna Zuljevic: “Allereerst is het cruciaal dat er steun is voor de burgervoorstellen vanuit de politiek. In ons geval heeft de burgemeester zelf het idee van burgervoorstellen geopperd, wat betekent dat we politieke steun hebben op het hoogste niveau.”
“Het is cruciaal dat er steun is voor burgervoorstellen vanuit de politiek.”
JW: “We zien dat sommige burgers zeer betrokken zijn bij wat er speelt, en genieten van de mogelijkheid om een rol te vervullen voor de stad. Deze kleine groep inwoners is erg actief, heeft goede ideeën en gaat graag met ons in gesprek. We zien ook dat sommige thema’s tot meer burgerbetrokkenheid leiden, zoals het klimaat en de sociale rechtvaardigheid. Ons project rondom het klimaat was het meest succesvolle participatieproject tot nu toe!
Het blijft een risico om ideeën te verzamelen en deze daarna niet te gebruiken, dus we proberen tijdens projecten zo responsief en transparant mogelijk te zijn. Het is belangrijk om inwoners te informeren wanneer er wat voor stappen worden genomen, daarom hebben we gewerkt aan een proces om de ideeën echt te gebruiken en de resultaten te delen met de inwoners.
We staan nu op het punt om het eerste burgervoorstel te implementeren: nieuwe banken voor de binnenstad, ontworpen door een inwoner. Het feit dat we het eerste voorstel aannemen, laat burgers zien dat we luisteren en moedigt anderen aan om eigen voorstellen te delen. De lijst met ideeën die tijdens het klimaatproject zijn verzameld, is bijvoorbeeld gedeeld met de burgemeester, die deze gaat bespreken met de klimaatdeskundigen van de gemeente. Wanneer er besloten is welke ideeën ze worden gebruikt, zullen we burgers op de hoogte stellen en een evenement plannen. Dit proces kost tijd, maar het is essentieel.”
“We proberen tijdens projecten zo responsief en transparant mogelijk te zijn. Het is belangrijk om inwoners te informeren wanneer er wat voor stappen worden genomen”.
AZ: “Communicatie is een van de belangrijkste aspecten van een project. We hebben een communicatieplan gemaakt om onze acties te onderbouwen – we definiëren wat we willen zeggen, en het communicatieteam zorgt voor het verdere ontwerp en de uitvoering van de campagnes. We streven ernaar onze activiteit op sociale media te verhogen om ons bereik te vergroten. We hebben succesvolle betaalde campagnes gevoerd op Facebook en in de hele stad gebruik gemaakt van digital signage.”
“Heb je advies voor overheden die burgervoorstellen willen lanceren?”
AZ: “Het kan spannend zijn om je platform open te stellen en je inwoners een directe stem te geven. Misschien ben je bang voor negativiteit rondom je beleid, maar het is een risico dat je moet nemen. In Linz is het tot nu toe zeker de moeite waard geweest!
Negatieve opmerkingen zijn uitzonderlijk, en je kan deze opmerkingen altijd relativeren. Toen ik onderzoek deed naar digitale burgerparticipatie, vertelde iemand ons om het “gewoon te doen!”. Het platform leidt tot interessante gesprekken; zelfs als we een burgervoorstel niet kunnen uitvoeren, hebben we altijd de mogelijkheid om in gesprek te gaan met inwoners en uit te leggen wat de mogelijkheden van de stad zijn.
Om het een succes te maken, kan het helpen om duidelijke processen in kaart te brengen, maar je leert ook veel door te doen. Je bent misschien wel goed voorbereid, maar als stad moet je accepteren dat er onderweg dingen gaan veranderen en dat je je moet aanpassen. Wees niet bang, doe het gewoon!”
“Het kan spannend zijn om je platform open te stellen en je inwoners een directe stem te geven. Misschien ben je bang voor negativiteit rondom je beleid, maar het is een risico dat je moet nemen.”
Wil jullie overheid inwoners een stem geven in lokale beleidsbeslissingen? Onze participatiestrategen laten graag zien hoe een digitaal platform kan helpen bij het bereiken van jullie doelstellingen!
