Hoewel de verkiezingen van 2024 nog veraf mogen lijken, is het een goed idee stilaan vooruit te kijken en na te denken over hoe je inspraak in de meerjarenplanning gaat organiseren. Zo zijn de eerste stappen al gezet voor impactvol beleid wanneer een nieuwe ploeg straks aantreedt.
In de volgende legislatuur krijg je als lokaal bestuur in Vlaanderen de belangrijke taak om een meerjarenplan op te stellen. Daarin worden de strategische beleidskeuzes voor de komende jaren vastgelegd en beargumenteerd. Maar een plan van dat kaliber moet natuurlijk grondig worden voorbereid. Hoe beter je je inwoners en andere stakeholders erbij betrekt, hoe duidelijker de richting die de beleidsploeg uit moet.
De rol van participatie binnen de meerjarenplanning
Voor een meerjarenplan dat representatief en waardevol is, is het belangrijk om een inwoners te betrekken bij de opmaak ervan. Zij weten beter dan wie ook waar de prioriteiten voor de nieuwe bestuursploeg moeten liggen.
Er zijn verschillende manieren om burgers te betrekken. Omdat niet alle inwoners of stakeholders op dezelfde manier willen meedenken, biedt CitizenLab een brede waaier aan participatiemethodes. Van online ideeënbus over peilingen tot workshops en burgerbegrotingen — je kunt een participatietraject uitstippelen waarin elke burger kan meedoen.
Het platform helpt je bovendien om de verzamelde input grondig— en geautomatiseerd — te analyseren. Door trefwoorden te clusteren, belangrijke thema’s in kaart te brengen en automatisch de representativiteit van je project te beoordelen, helpt een digitaal participatieplatform zoals dat van CitizenLab je om betere, accuratere beslissingen vorm te geven.
Zo stel je niet alleen een meerjarenplan dat écht impact maakt, maar zorg je er ook voor dat inwoners en stakeholders zich gehoord voelen, wat de sociale cohesie en het vertrouwen in het bestuur aanwakkert.
Voorbeelden van de vorige omgevingsanalyse voor de meerjarenplannen 2020-2025
Deinze: interne en externe participatie via verschillende methodes
Het lokaal bestuur van Deinze zette voor de opmaak van de omgevingsanalyse 2018-2019 zijn CitizenLab-platform in voor externe én interne participatie. Via de handige tijdlijn kon het team iedereen een volledig zicht geven op het proces en per fase de doelgroep specifieke informatie geven.
Het interne luik draaide rond interne werking en synergie met het oog op de fusie met de gemeente Nevele. Via workshops en diepte-interviews met medewerkers en het college focuste het bestuur op informatie inwinnen om de samenwerking tussen verschillende diensten te versterken en het leggen van verbindingen.
Het externe luik van de omgevingsanalyse omvatte drie onderdelen:
a. Inspiratiesessies voor burgers en adviesraden: Tijdens deze avonden werden burgers en leden van adviesraden geïnspireerd door sprekers en werkten ze daarna samen met het bestuur om oplossingen voor uitdagingen te vinden.
b. Grootschalige bevraging ‘Als je ‘t mij vraagt’: Een enquête onder de inwoners van Deinze en Nevele over de toekomst van hun stad die resulteerde in een respons van 20,5%. Deelnemers maakten kans op prijzen, wat bijdroeg aan het hoge aantal deelnemers.
c. DESTEP-analyse: Door het analyseren van demografische, economische, sociaal-culturele, technologische, ecologische en politiek-juridische factoren kreeg het lokale bestuur een beter beeld van de externe invloeden op de werking van de fusiestad.
Leuven: crowdsourcing voor het meerjarenplan op grote schaal
In juni 2019 lanceerde het stadsbestuur van Leuven een eerste grootschalige participatiecampagne onder de leuze ‘Leuven, maak het mee’. Het doel was om input te verzamelen voor het strategisch meerjarenplan (2020-2025). Om zo veel mogelijk inwoners te kunnen betrekken, zette de stad een digitaal participatieplatform op.
Waar ligt de Leuvenaar wakker van? Wat loopt goed en wat kan er beter? Op het platform konden de inwoners hun ideeën delen op een interactieve kaart van de stad of via een ideeënformulier.
Het team achter het project zorgde voor duidelijk communicatie naar inwoners over wat er met de input zou gebeuren om de verwachtingen te managen. Op het platform stond te lezen dat experts in de zomer van 2019 de input zouden doornemen en bundelen voor beoordeling door het college van burgemeester en schepenen. Zij beslisten of het paste binnen het plan voor de volgende jaren. Het team zorgde voor feedback op de ideeën en argumenten waarom een idee het niet haalde bijvoorbeeld.
“De talrijke positieve ideeën maken ons beleid sterker, en zorgen ervoor dat we prioriteiten kunnen stellen die de werkelijkheid weerspiegelen. Het gebruiksvriendelijk en overzichtelijk platform dat CitizenLab ontwikkeld heeft, heeft zeker bijgedragen tot het succes van ‘Leuven, maak het mee’.”
Mohamed Ridouani, burgemeester van Leuven
Harelbeke: prioriteiten bepalen via burgerbudget
Ook het West-Vlaamse Harelbeke zette zijn CitizenLab-platform in tijdens de opmaak van het meerjarenplan. Omdat de stad overtuigd is van de meerwaarde van de SDG’s én van de noodzaak om krachten te bundelen op lokaal niveau om deze te realiseren, gebruikte de stad de 17 SDG’s als uitgangspunt.
Inwoners konden mee de prioriteiten bepalen via een burgerbudget. Dat is een prima methode om burgers bewust te maken van de moeilijke afwegingen die een bestuur tijdens de legislatuur moet maken. Er is een waslijst aan wensen en ideeën, maar een beperkt budget.
Via zo’n budgetgame op het CitizenLab-platform konden de Harelbekenaren zich in de plaats stellen van de stad en virtueel knopen doorhakken. Op basis van die oefening kon het bestuur dan het echte meerjarenplan scherpstellen.
Benieuwd hoe een participatieplatform je kan helpen bij het opstellen van je meerjarenplan?
Ter samenvatting: een digitaal participatieplatform kan je helpen om meer burgers te horen, efficiënter aan participatie te doen en sneller de relevante inzichten uit alle input te distilleren. Meer info vind je op onze website.
Vraag je je af hoe dit er voor jouw lokale bestuur zou kunnen uitzien? Boek een inspiratiesessie met een van onze participatie-experts. Zij tonen je met plezier hoe je met het CitizenLab-platform aan de slag gaat.
