2020 draaide anders uit dan gepland. Dit moest het jaar worden waarin we een feestje bouwden voor onze vijfde verjaardag en ons eerste internationale event hielden. In plaats daarvan werd het een jaar waarin we een aantal zaken collectief moesten heruitvinden: onze manier van werken, hoe we contacten onderhouden en hoe we overheden aanspreken. Maar het was ook het jaar waarin burgerparticipatie eindelijk een grote doorbraak kende.
Op veel vlakken was dit een uitdagende en fascinerende periode. We zijn trots dat we met lokale overheden konden samenwerken om democratische innovaties te ondersteunen. We popelen dan ook om deze participatieve golf voort te zetten in 2021, en om te beginnen nadenken over wat participatie betekent in het post-corona tijdperk. Hier ontdek je wat we uit deze periode geleerd hebben, en wat we willen veranderen in 2021.
Wat we kunnen vieren
In de afgelopen 11 maanden ontwikkelde de deliberatieve democratie zich eerder in digitale ruimtes dan tijdens fysieke ontmoetingen. Daarnaast kende de wereld een opleving van politiek engagement, van een massale kiezersopkomst in de VS tot debatten over de dekolonisatie van openbare ruimtes. Dit vertaalde zich in een stijgende activiteit op onze platformen: 735 000 burgers participeerden in 2020 via onze platformen, tegenover 200 000 het jaar ervoor. Het resultaat? 2 000 000 stemmen, 330 000 reacties, 135 000 ideeën en 4250 bottom-up initiatieven.
We begonnen ook onze sociale impact te meten via onze ‘Theory of Change’, en recent publiceerden we een eerste impactrapport. Eén cijfer springt er voor ons uit: 91% van de gebruikers die deelnamen aan de enquête gaf aan dat CitizenLab een veilige en toegankelijke omgeving is om informatie te vinden en in dialoog te gaan. Daarmee positioneert ons e-democratieplatform zich duidelijk als een tegenhanger voor sociale mediakanalen die geteisterd worden door polarisatie en nepnieuws.
Het viel ons ook op dat participatief bestuur zich niet enkel meer beperkt tot overheden. Hoewel we bij CitizenLab gewoonlijk focussen op de dialoog tussen overheden en burgers, zagen we ook steeds meer ‘burgerorganisaties’ kiezen voor een nieuwe manier van besturen. Van politieke partijen (CD&V in België en de LibDems in het VK), tot universiteiten, ngo’s en zelfs voetbalclubs (de supportersclub van KV Mechelen), allemaal kozen ze ervoor om opnieuw te definiëren hoe beslissingen worden genomen en wat het betekent om lid te zijn van een community. Het is nog grotendeels onontgonnen terrein voor ons, maar we gaan in 2021 zeker aan een aantal fascinerende en grootschalige projecten kunnen meewerken.
Online workshops namen de plaats in van fysieke inspraakworkshops en vergaderingen. In de lente van 2020 lanceerden we onze module voor online workshops, waarin we videovergaderingen, scenario’s voor meetings en participatiemethodes in één enkele tool combineren. Zo helpen we onze klanten hun inspraakworkshops efficiënt online te organiseren, en dat zonder afbreuk te doen aan de kwaliteit en de diepgang tegenover een ‘fysiek’ debat. Deze tool werd snel opgepikt, en we geloven dat dit een goede stap is in de richting van een digitale democratie.
Ten slotte verdubbelden we ons team – dat nu 35 medewerkers telt – en openden we een kantoor in de VS. 15 nieuwe collega’s met 9 verschillende nationaliteiten kwamen ons team versterken. Hoewel we de afgelopen jaren voornamelijk in Europa actief waren, was de opening van een kantoor in de VS een belangrijke mijlpaal voor ons. Drie Amerikaanse steden doen ondertussen beroep op CitizenLab, en we verwelkomden Beth Noveck als voorzitter van onze raad van bestuur.
Wat we hebben geleerd
Ondanks deze positieve signalen hebben we nog veel werk om de doelstelling van onze missie te bereiken, namelijk om op grote schaal “een inclusieve, participatieve, representatieve en responsieve besluitvorming te verzekeren” (SDG 16.7).
Ons impactrapport toont aan dat beleidsmakers wel erkennen dat de attitude tegenover participatie is veranderd, maar dat burgers nog steeds niet zien hoe hun inbreng bijdraagt aan de besluitvorming. In 2021 moeten we focussen op manieren om overheden te helpen helderder te communiceren over hoe de inbreng van burgers een verschil maakt.
We beseffen ook dat we hebben onderschat dat er andere oplossingen nodig zijn in landen waar een groot deel van de bevolking slechts een beperkte toegang heeft tot digitale tools. Zo is bijvoorbeeld deelname via sms-berichten een vereiste om burgerparticipatie inclusief te maken.
Wat we zeker ook niet willen vergeten is om meer te streven naar een diepgaande betrokkenheid. Het juiste evenwicht vinden tussen een oppervlakkig engagement gefocust op een breed publiek en een diepgaand engagement gefocust op kwalitatief overleg is een voortdurend dilemma voor ons. We streven naar een mix van beide en willen bewijzen dat het ene niet ten koste hoeft te gaan van het andere.
Wat staat er op de planning voor 2021?
- Een kennisbank opbouwen en een community van overheden creëren.
Na vijf jaar actief aan online participatie te hebben gewerkt, hebben we veel geleerd. Deze kennis willen we nog breder beschikbaar maken dan we vandaag al doen. We willen domeinkennis over burgerparticipatie democratiseren en rechtstreekse uitwisselingen tussen overheden in verschillende landen faciliteren. Participatief bestuur wordt steeds meer de regel in plaats van de uitzondering, en we streven ernaar om ambtenaren de vaardigheden te helpen verwerven die ze nodig hebben om digitale democratie mogelijk te maken. - Nieuwe tools ontwikkelen voor e-deliberatie.
We kijken ernaar uit om deliberatie verder te integreren in onze participatieve tools. We geloven sterk in bredere projecten op basis van een mix van real-time discussies, directe uitwisseling en discussies in kleinere groepen. Een betere argumentatiestructuur, een bredere set van (genuanceerde) stemmingstools en de verdere ontwikkeling van deliberatieve online workshops op basis van directe uitwisseling staan allemaal op ons programma voor dit jaar. We krijgen daarbij de hulp van een doctoraatsonderzoeker van de universiteit Leuven. - Het platform openstellen.
Nu ons participatieplatform een hoge mate van maturiteit en stabiliteit bereikt, willen we het ook toegankelijker maken, vooral voor kleinere organisaties die zich niet veel kunnen veroorloven, zoals goede doelen, kleine gemeenten, enz. Veel kunnen we daar nu nog niet over zeggen, maar in maart doen we hierover een belangrijke aankondiging. We willen ons platform ook beter integreren in het ecosysteem van tools die overheden nu al gebruiken, en zijn van plan om in de tweede helft van dit jaar een marktplaats met plug-ins te lanceren. - Burgerparticipatie verbinden met beleidsvorming.
Onze Insights-module helpt ambtenaren om de bijdragen van burgers efficiënt te verwerken met behulp van onze eigen door AI ondersteunde tekstanalyse. Zo helpen we niet alleen ambtenaren om minder tijd door te brengen met Excel-werkbladen, het bredere doel is om ervoor te zorgen dat participatie echt de basis vormt van de eigenlijke besluitvorming en dat burgers worden gehoord. We zullen deze functionaliteit verder ontwikkelen om geautomatiseerde rapporten te delen met de deelnemers, en om hun bijdragen te linken aan de bredere beleidsplannen. Zo moeten burgers in één oogopslag kunnen zien hoe hun bijdrage wordt verwerkt en hoe ze de besluitvorming beïnvloeden. - Een netwerk vormen met internationale partners.
Zelf willen we blijven focussen op waar we echt goed in zijn: een zo goed mogelijk online participatieplatform bouwen. Daarom zijn we een samenwerking aangegaan met lokale partners in Chili, Denemarken, Mexico, Argentinië, Brazilië, Polen en Roemenië. Onze partners zijn beter geplaatst om het gesprek met plaatselijke overheden aan te gaan en hebben een breder netwerk in de lokale overheidssector. Ze specialiseren zich in domeinen zoals stadsplanning of mobiliteit, en begrijpen de lokale politieke context beter dan wij ooit zouden kunnen. We blijven partnerschappen aangaan met consultancybureaus, professionele bemiddelaars en ondernemers die de missie van CitizenLab willen uitdragen in hun land. Mocht je interesse hebben om deel uit te maken van ons partnernetwerk, neem dan zeker contact met ons op. - Zorgen voor een inclusieve, creatieve en leuke werksfeer, ondanks de omstandigheden.
Dit punt is meer op onze interne organisatie gericht, maar het is minstens even belangrijk als de eerste vijf punten. We missen de contacten op kantoor, de spontane gesprekken bij de koffiemachine, de brainstorms rond het whiteboard en de geweldige borrels na het werk. We hechten veel belang aan het bouwen van een inclusieve werkomgeving met een creatieve en leuke werksfeer. In tijden van online communicatie is dit volgens ons zelfs nog belangrijker, anders lopen we het risico dat we onszelf zo verliezen in dagelijkse deadlines dat we vergeten vergeten te dromen, te heruitvinden en op lange termijn te plannen. We hebben initiatieven opgestart zoals ons ‘10%’-project (waarbij we 10% van onze wekelijkse werktijd spenderen aan persoonlijke projecten en persoonlijk leren), een CitizenLab-boekenclub en een programma voor mentaal welzijn.
We kunnen haast niet wachten!
Versterk ons team in 2021!
Eén ding is zeker: we kunnen dit niet allemaal zelf. Daarom zoeken we momenteel 10 collega’s in verschillende functies om ons te helpen bij de verdere ontwikkeling van ons platform, het ontwerpen van participatiestrategieën voor Nederlandse overheden, de uitbouw van ons stedennetwerk in de VS, en nog veel meer. Bekijk onze jobpagina met de huidige vacatures, en vergeet niet: de komende maanden komen er nog meer vacatures aan.
Als werkgever hecht CitizenLab aan gelijke kansen. We zetten ons in voor een diverse en inclusieve werkomgeving. Verschillen accepteren we niet gewoon, maar we zijn er trots op. Onze medewerkers zijn wie ze zijn en dragen elk op hun eigen manier bij aan onze organisatie, ons platform en onze community.
