Hoe wil je dat je gemeente er in de toekomst uitziet? Best een complexe en vooral brede vraag. Laat staan dat je de vraag stelt aan 35.000 inwoners, zoals de Gelderse gemeente Berg en Dal heeft gedaan. Met een enquête vol met dilemma’s krijgt het participatieteam het toch voor elkaar om inwoners op een waardevolle manier te betrekken bij de omgevingsvisie van de gemeente. Hieronder lees je hoe Berg en Dal dat doet.
Key takeaways
- Hoe concreter een project, hoe meer inwoners reageren
- Een praktische manier om uitdagingen concreet te maken is het voorleggen van dilemma’s over de omgeving
- Met een simpeler, minder gedetailleerd verhaal krijg je meer inwoners mee
- Interessante participatie: inwoners admin maken van projectpagina’s kan goed werken
- Interne ambassadeurs verspreiden binnen je organisatie het enthousiasme voor een participatiesite
Hoe concreter hoe beter
Toen Berg en Dal haar participatiesite lanceerde, nu ongeveer een jaar geleden, hadden de betrokken beleidsmedewerkers hun huiswerk gedaan. Ze wisten dat je inwoners vooral naar het platform trekt met concrete projecten.
Neem het eerste project, over het vergroenen van je straat. Daarop werd volop gereageerd, terwijl de gemeente voorheen vaak moeite had met het aanwijzen van locaties om te vergroenen. Simpel gezegd wilden mensen niet dat een nieuwe boom hun zonlicht wegneemt of dat hun auto wordt ondergepoept door vogels vanuit een nieuwe boom.
Maar nu hadden vijftien straten in Berg en Dal vijftien zichzelf aangemeld.
Wat te doen met ingewikkeldere kwesties
Vergroening is een onderwerp dat weinig uitleg nodig heeft en waar iedereen makkelijk een mening over kan vormen. Maar een gemiddeld beleidsstuk krijgt minder reacties. De oplossing van Berg en Dal bij de omgevingsvisie? Concrete dilemma’s voorleggen in een enquête. Daarmee neem je de inwoners bovendien direct mee in de overwegingen rond beleidskeuzes.
Bijvoorbeeld: wil je liever windturbines of zonneweides? Wil je liever een nieuw sportveld of meer groen? En als we gaan bouwen, wil je dan liever aan de grenzen van onze dorpen of dichter op elkaar binnen de huidige grenzen?
Aan het einde van de enquête mochten deelnemers hun mailadres achterlaten als zij in focusgroepen willen doorpraten – ook hiervoor bleek de bereidheid hoog. Deze gesprekken volgen later dit jaar in ‘de week van de omgeving’. Berg en Dal nodigt hiervoor ook inwoners uit die niet hebben meegedaan aan de enquête, zodat een representatieve groep mensen kan meedenken.
De dilemma’s werken ook voor het toewijzen van budgetten. Zo mochten inwoners aangeven hoe de gemeente vrijwilligers kan ondersteunen. In de eerste fase brachten de inwoners de ideeën aan, waarna de gemeente een prijskaartje aan elk idee hing. In de volgende fase mochten de inwoners een winkelmandje vullen met een budget van €10.000. Vervolgens maakte de gemeente het ‘perfecte winkelmandje’ op basis van de meest gekozen ideeën.
Minder nuance, meer bereik
Door de dilemma’s zwart-wit voor te leggen, kunnen ingewikkeldere details over de precieze uitvoering van keuzes achterwege blijven. Dat is heel anders dan de overwegingen die specialisten binnen de gemeente geven. Dan kom je vaak uit op ‘ja, mits…’ of ‘nee, tenzij…’. Of zoals Berg en Dal het zelf zegt: we parkeren even de nuances, zodat we scherpe keuzes kunnen maken. In de uitvoering voegen beleidsmedewerkers belangrijke nuances wel weer toe.
Deze aanpak is wederom goed voor de representatie van alle groepen inwoners, omdat mensen zonder specialistische kennis laagdrempelig kunnen meedoen. En dat is goed voor de eindresultaten.
Inwoners als beheerder
Om hoger op de participatieladder te komen, heeft Berg en Dal nog een bijzondere aanpak op haar participatieplatform. Een dorpsraad heeft namelijk zelf een project aangevraagd voor op de site. Hierbij is een aantal inwoners zélf de beheerder, waardoor zij bijvoorbeeld achter de schermen alle resultaten kunnen zien zonder tussenkomst van beleidsmedewerkers. Hierdoor zijn de inwoners volledig zelf aan het roer.
Hoe dat bevalt? Op de eerste plaats gaat het gewoon goed. Maar als beheerder moet je wel even feeling krijgen met hoe het systeem werkt. Daardoor verspringt de tekst weleens of staat een informatieblokje op de verkeerde plek. Gelukkig zijn dat fouten die de participatiemedewerkers van Berg en Dal makkelijk corrigeren.
En het belangrijkste: bijna een derde van het dorp heeft op dit project gereageerd!
Interne ambassadeurs
Interne ambassadeurs binnen de organisatie van de gemeente Berg en Dal proberen zoveel mogelijk collega’s te betrekken bij samenbergendal.nl. Een belangrijke pijler is het delen van projectresultaten en bijvoorbeeld de jaarlijkse evaluatie op intranet. Op die manier moet de innovatieve, online participatieaanpak voor de omgevingsvisie zich als een olievlek verspreiden.
