Het afgelopen anderhalf jaar heeft de wereld te kampen gehad met een ontwrichtende en dodelijke pandemie. En in de zomer van 2021 werd de klimaatcrisis duidelijk zichtbaar toen hele steden en regio’s werden weggevaagd door overstromingen en branden. Er is maar één manier om deze uitdagingen op te lossen: door de gemeenschap erbij te betrekken en de uitdagingen gezamenlijk aan te pakken.

Voor lokale overheden betekent de crisismodus meestal dat zij gehaast een noodplan maken. Schade minimaliseren en de gemeenschap veilig houden is het hoofddoel. Slechts weinigen zullen overwegen om een breed participatieproject op te zetten als onderdeel van hun crisisrespons – laat staan dat ze de waarde ervan inzien.

En we begrijpen waarom. Participatie tijdens een crisis vergt tijd, aandacht en financiële investeringen – en die zijn vaak schaars. Toch is het betrekken van gemeenschappen in moeilijke tijden de verstandigste beslissing die overheden kunnen nemen. Laten we eens kijken waarom dat zo is.

Als je mensen betrekt tijdens een crisis, voelen zij zich gehoord

Crises veroorzaken vaak heftige emoties. Aan het begin van de pandemie heerste er angst in onze gemeenschappen. Onze veerkracht werd verder op de proef gesteld toen bleek dat de enige uitweg uit deze crisis haaks stond op onze inherente behoefte aan nabijheid en steun. In plaats daarvan kregen we te horen dat we ons moesten houden aan het tegenovergestelde ervan: fysieke afstand.

Corona maakte ons allemaal bang. Daarnaast leidde het afstand houden bij veel mensen tot eenzaamheid, depressie en angst. Corona ging gepaard met periodes van werkloosheid en armoede. Het beroofde ons van kinderopvang, familiesteun, vrije tijd en een sociaal leven. Bij het bepalen van een strategie moeten lokale overheden altijd nagaan hoe de gemeenschap zich voelt. Deze gevoelens, zorgen en behoeften moeten centraal staan in de lokale crisisplannen. 

Participatie centraliseert en stroomlijnt informatie

In de nasleep van een noodsituatie is duidelijke en continue communicatie cruciaal. Lokale overheden moeten dus effectieve communicatiekanalen opzetten om hun inwoners op de hoogte te houden. Die kanalen moet je gemakkelijk vindbaar en voor iedereen toegankelijk maken, en je moet de kanalen centraliseren.

Een participatieplatform kan hierbij een belangrijke rol spelen. Overheden kunnen hun platform gebruiken om updates te delen, meningen te peilen en waardevolle inzichten van de gemeenschap te verzamelen. Door het platform te gebruiken als informatiehub, kunnen overheden bovendien speculaties en nepnieuws tegengaan. Zo kan de overheid tijdens een crisis makkelijk de broodnodige objectiviteit en duidelijkheid bewaken.

Benutten van collectieve intelligentie

burgerparticipatie-in-een-crisis-citizenlab.jpg

Ten tijde van een crisis hebben wetenschappers en deskundigen de waarheid in pacht. Zij hebben onderzoek gedaan. Zij hebben de verschillende scenario’s en uitkomsten onderzocht. Zij weten dat het onwaarschijnlijk is dat wij op 1,5 meter afstand corona verspreiden, maar dat het wél waarschijnlijk is dat we in de problemen komen als de opwarming van de aarde boven de 1,5 graden komt.

Maar terwijl virologen en klimaatwetenschappers ons kunnen vertellen wat we moeten doen, blijft de vraag hoe. Elke stad, gemeente of raad is anders. Wie weet lokaal beter wat de behoeften en prioriteiten zijn om aan te pakken dan de mensen die er leven? Iedereen in de gemeenschap is een ervaringsdeskundige, wat betekent dat hij of zij vaak een schat aan innovatieve ideeën heeft over hoe de gemeenschap kan verbeteren. Overheden kunnen die ideeën verzamelen en zo krachtiger beleid ontwikkelen.

Creëer tegelijkertijd betrokkenheid en steun voor nieuw beleid

Het succes van elk noodplan hangt af van de steun van de gemeenschap. Simpel gezegd: als mensen zichzelf of hun behoeften niet vertegenwoordigd zien in het plan, zullen zij zich waarschijnlijk niet houden aan de nieuwe regels. Je krijgt alleen maximale steun van de gemeenschap als je mensen al vanaf het begin betrekt bij het beleid.

Omgekeerd geldt hetzelfde. Als de gemeenschap zich gehoord voelt, is de kans groter dat zij de uiteindelijke beslissing steunt. Een waardevol bijkomend voordeel is dat mensen ook bij toekomstig beleid sneller zullen participeren. Daardoor kunnen overheden makkelijker relevant en effectief beleid creëren dat breed gedragen wordt en tastbare verandering mogelijk maakt.

Voorbeelden van participatie tijdens crises

Hopelijk zie je dat participatie tijdens crises onmisbaar is. Toch is het misschien lastig om zo’n project in een chaotische tijd op te zetten. Gelukkig kun je dan leren van een paar praktijkvoorbeelden:

  • De Schotse stad Stirling (VK) heeft haar inwoners betrokken bij de aanpak van lokale klimaatuitdagingen. Om de uitstoot te verminderen, natuurgebieden te beschermen en zich voor te bereiden op de gevolgen van de opwarming van de aarde, stelde de gemeenteraad een noodplan voor klimaat en natuur op. Dit plan is via een enquête aan de inwoners voorgelegd. Lees hier meer over de participatieaanpak van Stirling.
  • De stad Lancaster (??) kreeg van de regering 39,5 miljoen dollar om de coronacrisis aan te pakken. Om het geld optimaal te besteden, betrekt de stad haar inwoners actief bij prioritering en toewijzing van investeringen. Inwoners doen mee in een enquête, geven feedback op het platform en volgen gemeenteraadsvergaderingen. Lees hier meer over de participatie van de inwoners van Lancaster.
  • Het Londense district Newham (??) lanceerde haar participatieplatform om de democratische besluitvorming tijdens en na de coronapandemie te waarborgen. Voorheen verzamelde Newham input uit de gemeenschap via offline workshops, gemeentehuisvergaderingen en papieren enquêtes. Met het digitale platform centraliseerde Newham de burgerparticipatie. Ondanks social distancing bleef het gesprek tussen en met inwoners gaande. Lees hier meer over hoe Newham inwoners betrekt.

Klaar om een project voor crisisparticipatie te lanceren?

Wil je een lokale klimaatactiestrategie uitwerken, de naschokken van de pandemie aanpakken of met een meer lokale noodsituatie omgaan? Met burgerparticipatie doorsta je elke storm.

digitale-participatie-citizenlab