Zoals je weet bestaat verkeer en vervoer uit veel meer dan het bouwen van wegen en bruggen. En mobiliteit gaat niet alleen over hoe je van A naar B komt. De reis zelf moet ook veilig, efficiënt, betrouwbaar en comfortabel zijn. Bovendien moet iedereen zoveel als mogelijk toegang hebben tot verschillende mobiliteitsopties, zodat geen enkele groep of buurt wordt achtergesteld. Mobiliteit moet ook toekomstbestendig zijn, gekoppeld aan andere ontwikkelingen als wonen, werken, vrije tijd, duurzaamheid en energie.
De vraag is: hoe zet je bij toekomstige mobiliteit de mens centraal?
Om die vraag te beantwoorden gebruikte de Noord-Hollandse gemeente Aalsmeer (±32.000 inwoners) haar participatieplatform. In deze casestudy over mobiliteit lees je over de gekozen aanpak en de belangrijkste participatielessen.
Casestudy mobiliteit: key takeaways
- Gebruik verschillende participatiemethoden per fase in het participatietraject
- Met het toevoegen van online methoden maak je participatie inclusiever en toegankelijker
- Koppel (eind)resultaten terug aan inwoners zodat zij weten hoe hun input is gebruikt
- Neem ruim de tijd voor (online) participatie en reageer aandachtig op deelnemers
- Het loont om inwoners duidelijk te maken in welk stadium het participatieproject zich bevindt. Zo houd je ze tijdens het gehele project betrokken.
Bekijk hier de webinar met Clement Jager van de gemeente Aalsmeer, waarin we terugkijken op het participatieproject:
De participatiemethoden van Aalsmeer
Iedereen vindt wel iets van mobiliteit en bereikbaarheid. Vooral als het gaat om de concrete zaken als de (dagelijkse) reis van A naar B, de route naar de supermarkt of de stoep voor de deur. Maar de gemeente Aalsmeer heeft inwoners gevraagd om qua mobiliteit verder te kijken en verder te denken – het doel is beleid voor de komende 10 tot 20 jaar.
Hiervoor begon Aalsmeer met een feiten en meningen-analyse om te achterhalen hoe het nu eigenlijk zit met de mobiliteit van Aalsmeer en de omgeving. Met enquêtes vroeg de gemeente hoe inwoners bewegen, hoe ze reizen en waar ze nu qua bereikbaarheid tegenaan lopen.
Het resultaat: twaalf richtingen voor mobiliteitsplannen. Die bracht de gemeente uiteindelijk terug naar drie uitgangspunten, waarop de inwoners weer mochten reageren. Ook konden zij specifieke reageren per buurt in de gemeente. Dit vormde de basis van de uiteindelijke Mobiliteitsagenda.
Van start met participatie: van enquêtes naar gesprekken
‘Aalsmeer via alle vervoerswijzen bereikbaar’ – dat was een van de drie uitgangspunten van de Mobiliteitsagenda. De afgelopen jaren zette de gemeente veel in op de auto en de drukte op de weg is sterk toegenomen. Niet alleen met personenvervoer, maar ook met vrachtvervoer. De gemeente ziet de (elektrische) fiets en het openbaar vervoer als goede alternatieven en betrok via enquêtes de inwoners en ondernemers bij het maken van nieuwe plannen.
In de vervolgstap ging de gemeente in gesprek met inwoners. Het doel hiervan was algemene klachten als ‘de fietspaden zijn slecht’ concreet te maken. Hierbij werd onderscheid gemaakt tussen opmerkingen die wel of niet in het nieuwe beleid werden meegenomen. Het constructieve gesprek en de gezamenlijke kennis leidden tot de beste plannen voor heel Aalsmeer.
Aalsmeer combineerde bovendien kwantitatieve cijfers met kwalitatieve data. De gemeente legde voorspellingen over drukte op de weg naast de beleving van inwoners. Zo ontstond een completer beeld voor de Mobiliteitsagenda.
Online participatie toevoegen maakt inclusiever
Tijdens de coronapandemie bleek online participatie onmisbaar. Bijkomend voordeel was dat de online participatie inclusiever en een prima aanvulling bleek op de meer traditionele methodes. Bij live participatie geven de luidste stemmen meestal de doorslag en voor veel mensen past een inspraakavond niet in de agenda.
Met online participatie bleken meer verschillende mensen te reageren, omdat ze konden reageren wanneer het hen uitkwam. Een nadeel is er ook: online zijn mensen vaak meer uitgesproken en dat levert niet altijd iets constructiefs op. Het is belangrijk hier netjes en zakelijk op te reageren. Dit is ook gebeurd, waardoor inwoners genuanceerder werden. En gelukkig bleven er genoeg positieve, waardevolle reacties over.
Tussentijdse updates voor inwoners en raadsleden
De gemeente bereikte inwoners via de eigen social media, maar ook via wijkoverleggen. Deelnemers kregen regelmatig updates via de e-mail over bijvoorbeeld aankomende enquêtes. Zo ontstond een vaste community van deelnemers.
Ook raadsleden werden op de hoogte gehouden van het participatieproject tijdens raadsavonden, bijvoorbeeld met een informatiefilmpje over de belangrijkste uitgangspunten. Zo zagen de raadsleden dat er veel inwoners en ondernemers meedachten over mobiliteit. De gemeente had met zo’n 20 inwoners en ondernemers een aanvullend, uitgebreid gesprek. Een goede start voor een gemeente waar deze participatievorm nog weinig werd gebruikt.
Afronding participatieproject
Aan het einde van het participatieproject gaf de gemeente Aalsmeer een overzicht van de belangrijkste highlights en alle ideeën. Daarbij lichtte de gemeente toe waarom ze bepaalde ideeën wel en andere ideeën niet heeft meegenomen in de Mobiliteitsagenda.
In de terugkoppeling konden inwoners de keuzes per specifiek vervoermiddel teruglezen. Zo zagen deelnemers wat de gemeente met hun input heeft gedaan. Daarbij leerden ze direct hoe de nieuwe plannen invloed hebben op hun eigen mobiliteit.
Casestudy mobiliteit: Lessons learned
Het participatieproject over de Mobiliteitsagenda van de gemeente Aalsmeer is inmiddels voltooid. Dit waren de belangrijkste lessen:
Participatie in het hele beleidsproces
Het moet voor inwoners duidelijk zijn in welke fase van het beleidsproces ze input leveren. Gaat het om een toekomstvisie, om concrete ideeën voor een probleem of om het stemmen voor al geformuleerde oplossingen? Dat was bij dit participatietraject nog niet voor alle deelnemers duidelijk. De gemeente Aalsmeer betrekt inwoners de volgende keer bij het hele beleidsproces, waarbij in elk stadium staat wat de gezochte feedback en het doel is.
Neem de tijd voor participatie
Participatie is niet iets wat je er zomaar bij doet, zo weet de gemeente. Het is belangrijk om ruim de tijd te nemen om feedback op te halen en te verwerken. Daarnaast is het essentieel om goed en serieus te reageren op de mensen die concreet meedenken, maar ook netjes te reageren op opmerkingen die meer vanuit de onderbuik komen. Zo blijft de dialoog constructief en doen mensen vaker opnieuw mee.
Meer lezen over participatie en mobiliteit?
- Casestudy mobiliteit: Zo verbeteren de verkeersveiligheid en mobiliteit in de gemeente Schagen
- Gids: Participatie voor inclusieve mobiliteitsplannen
- Overzichtspagina mobiliteit: Zo gebruiken gemeenten CitizenLab
