Aan de kern van elk lokaal bestuur ligt een strategisch meerjarenplan dat het beleid voor de komende jaren in grote lijnen uitstippelt. Om te verzekeren dat het beleid kort op de bal kan spelen wordt dit plan minstens één keer per jaar aangepast. En nu 2019 stilaan het laatste jaar van het huidige meerjarenplan inluidt, steken lokale overheden de koppen bij elkaar om ook in 2020-2025 de neuzen in dezelfde richting te krijgen.
De deadline voor die nieuwe meerjarenplannen ligt op 30 juni 2019. Maar alles begint bij een duurzaam doelstellingenkader en een duidelijk prioriteitenlijstje. Wat zijn de pijnpunten die dringend aangepakt moeten worden? Welke thema’s moeten steden en gemeenten tegenwoordig hoog in het vaandel dragen?
Het zijn belangrijke vraagstukken die de toekomst mee vormgeven. En uiteindelijk kan niemand beter de vinger op de wonde leggen dan zij die er dagelijks mee geconfronteerd worden: de burgers.
Burgerparticipatie: een uitdaging voor lokale overheden
Volgens zowel het Gemeentedecreet als het OCMW-decreet zijn lokale overheden verplicht om hun burgers te betrekken bij de beleidsvoorbereidingen, de uitvoeringen van de dienstverlening en de evaluatie van het doorgevoerde beleid. Maar dit is tegenwoordig nog te vaak een log, tijdrovend proces, en dus een doorn in het oog van onze steden en gemeenten.
In welke fase van het proces doe je voor het eerst beroep op de burger? Op welke manier kan je hun input efficiënt verzamelen en analyseren? Welke bevolkingsgroepen geef je een zitje aan de beslissingstafel en welke topics passeren daar de revue? De vragen zijn legio, maar het proces hoeft helemaal niet zo complex te zijn.
Laten we een blik werpen op Luik, Harelbeke en Anzegem, drie Belgische plaatsen met verschillende karakteristieken en noden. Aan de hand van het CitizenLab participatieplatform gaven ze hun inwoners de kans om ideeën te delen over de toekomst van hun woonplaats.
Een meerjarenplan als gedeelde inspanning: een blik op Luik, Harelbeke en Anzegem
Luik
In Luik (197.013 inwoners) besloot het bestuur dat de toekomst van de stad in handen van de Luikenaars hoorde te liggen. Daarom lanceerden ze #RéinventionsLiège met een tweeledige missie. Enerzijds deelde de stad eigen innovatieve voorstellen met haar bewoners. Anderzijds nodigde ze hen uit om met eigen ideeën op de proppen te komen.
Om inclusiviteit te verzekeren organiseerde de stad Luik bovendien offline initiatieven om de stemmen van haar inwoners te horen. Het CitizenLab-platform centraliseerde hierbij de gegevens van alle verschillende campagnes. En die aanpak werkte, want het platform lokte haast 30.000 bezoekers, goed voor een slordige 15% van de Luikenaars. Met meer dan 1000 voorstellen en 95.000 stemmen werd er massaal gereageerd. Maar liefst 77 voorstellen kregen uiteindelijk een plaats in het Luikse meerjarenplan.
Harelbeke
In het West-Vlaamse Harelbeke (27.500 inwoners) werd het CitizenLab-platform in een eerste fase ingezet om personeelsleden in debat te laten gaan over de prioriteiten voor de stad. Meer dan 70 leden van het stadsbestuur lieten zich gelden in een eerste kwalitatieve brainstorm. Over de loop van 3 maanden werden uiteindelijk meer dan 200 ideeën gepitcht en bediscussieerd.
Na grondige analyse werden deze ideeën in een inspiratienota met 17 speerpunten gegoten. Hieruit werden vervolgens 7 beleidsvoorstellen gepuurd. Deze werden aan de inwoners voorgelegd ter feedback, parallel met ‘Wa Peis Je?’, een uitgebreide tevredenheidsenquête. De input uit deze volksraadpleging vormde de kapstok voor de opbouw van het Harelbeekse meerjarenplan.
Anzegem
Het landelijke Anzegem (14.000 inwoners) is door haar gunstige ligging tussen Kortrijk en Gent een gekoesterde uitvalsbasis voor jonge gezinnen. Daar is de gemeente terecht trots op. Naar aanleiding van de lokale verkiezingen ging het bestuur dan ook bij haar bevolking ten rade om het publieke leven verder te optimaliseren.
Met behulp van het CitizenLab-platform polste het Anzegemse bestuur voornamelijk naar wonen en leven in Anzegem, Jong Zijn in Anzegem en mobiliteit. Alle instromende ideeën werden aan het college voorgelegd. Verder werden ze beoordeeld op basis van transparante criteria rond budget, omvang, timing en haalbaarheid.
Via ingebouwde taalherkennings-mechanismen werden bovendien alle ideeën die in het platform binnenkwamen automatisch geclusterd. Alle input die verband hield met bv. ‘Mobiliteit’ kwam zo netjes onder dezelfde noemer te staan, net als zaken die meer ‘Milieu’-gerelateerd waren. Dit maakte het een stuk eenvoudiger om de grote trends en meest urgente thema’s te identificeren. Bovendien genereert het platform ook automatisch een hele waaier aan demografische inzichten, zoals stemgedrag gesegmenteerd per geslacht, leeftijd of buurt.
Van de op twee na grootste Belgische stad tot een pittoresk dorp in de Vlaamse Ardennen – met het CitizenLab-platform slaagden ze erin om op een efficiënte manier de stem van het volk te horen. Een diversiteit aan stemmen, een concreet actieplan en een automatische analyse van de voornaamste trends in het stemgedrag vereenvoudigden voor elke stad het opstellen van het meerjarenplan. De bloeiende steden en gemeenten van morgen rusten op stevige fundamenten.