De coronacrisis was voor iedereen een zware klap, en dus ook voor onze kleine, fiere regio. Met ‘Vlaamse Veerkracht’ komt de Vlaamse regering met een ambitieus relanceplan op de proppen om onze samenleving te herstellen. Via het project Gemeente zonder Gemeentehuis moedigt de overheid digitale transformatie aan.
De gemeente van de toekomst
COVID-19 zorgde ervoor dat onze levens plots voor een groot deel gedigitaliseerd werden. Er werd massaal digitaal en van op afstand gewerkt, er kwamen online alternatieven voor evenementen en hobby’s, en ook verbinding met familie en vrienden gebeurde lange tijd enkel door een scherm. Meer dan ooit werd duidelijk hoe belangrijk het is geworden om burgers een sterke digitale kennis mee te geven en de toegankelijkheid van digitale tools en processen te verzekeren. En daar is een stevige digitale transformatie voor nodig.
Die digitale transformatie kreeg een cruciale plek in het relanceplan, en zag het levenslicht als Gemeente Zonder Gemeentehuis. Dit project ondersteunt lokale overheden om hun diensten te digitaliseren, digitale participatie te organiseren en hun burgers wegwijs te maken met digitale tools. Lokale overheden kunnen een plan of project indienen in één van 7 subsidierondes en zo de nodige ondersteuning en middelen krijgen om hun digitaliseringsproject te verwezenlijken. En natuurlijk vertrekt dit alles vanuit één basisprincipe: de burger staat centraal.
“Dit initiatief (…) en deze visie zijn er niet zomaar. Ze zijn gestoeld op de veranderende relatie tussen burger en overheid en hoe een overheid hier maximaal op kan inspelen. De maatschappij wordt steeds digitaler en dan kan de overheid niet achterblijven. (….) We zitten in een stroomversnelling waarbij we als overheid moeten schakelen om de trend te volgen.”
Visietekst Gemeente Zonder Gemeentehuis
Wat Gemeente zonder Gemeentehuis voor jou betekent
Een digitalisering van gemeentelijke diensten kan erg veel voordelen met zich meebrengen. Volgens de visietekst van Gemeente Zonder Gemeentehuis ervaren mensen “de (digitale) dienstverlening als een ‘feast’: fast, easy, accessible, simple, tempting.” Een online aanpak is sneller, makkelijker, toegankelijker, en net iets spannender dan een lange gemeentevergadering of een zenuwslopend bureaucratisch proces. En diezelfde voordelen zien we trouwens ook terug bij het organiseren van digitale participatie. Door inwoners en andere betrokken partijen digitaal te raadplegen, bereik je ook zij die het druk hebben, ver weg wonen, of zich niet op specifieke momenten kunnen vrijmaken. Een digitaal participatieproces stelt mensen in staat makkelijk mee te wegen op het beleid, waar en wanneer hen dat het beste uitkomt.
Op dit moment is de vierde subsidieronde van Gemeente Zonder Gemeentehuis actief. Dat betekent dat je als lokale overheid financiële ondersteuning kan krijgen voor innovatieve projecten die digitale transformatie als doel hebben. Dit kan bijvoorbeeld gaan over het uitstippelen van een innovatieve dienstverlening, het experimenteren met digitale participatie, of het uitwerken van een concept rond de werkplek van de toekomst. In maart 2022 lanceert Gemeente Zonder Gemeentehuis ook de vijfde oproep. Hier zal de focus liggen op thematische projecten waar reeds een duidelijke visie achter schuilt. Deze subsidies zullen dus gaan naar lokale overheden die klaar zijn om alles in te zetten om de digitale democratie een realiteit te maken.
De subsidies van Gemeente Zonder Gemeentehuis vormen een uitgelezen kans om digitale transformatie in gang te zetten en met participatie aan de slag te gaan. Misschien wil je je inwoners via een enquête naar hun mening vragen over een bepaald thema of plan. Of misschien wil je hen zelf ideeën laten delen, budgetten toewijzen of beslissingen nemen. De mogelijkheden zijn legio, en alles hangt af van je uiteindelijke doel.
Wist je trouwens dat dit niet de eerste keer is dat de Vlaamse regering ondersteuning biedt voor digitale participatie? CitizenLab heeft sinds vorig jaar een raamovereenkomst met de Vlaamse overheid en C-Smart. Concreet betekent dit dat Vlaamse gemeenten sneller en onder vaste voorwaarden een CitizenLab-platform kunnen lanceren, zonder het doorlopen van aanbestedingen. Meer informatie vind je hier.
Zo kan je zelf met digitale participatie aan de slag
Digitale tools en methodes zijn de toekomst, zowel om het reilen en zeilen van onze gemeenten te stroomlijnen als om inwoners in het beleid te betrekken. Klaar om aan de slag te gaan? Geef ons dan gerust een seintje. Onze participatie-experts staan je graag met raad en daad bij om je doelen scherp te stellen en samen je subsidieaanvraag in te dienen. Bovendien vind je in onze gratis beginnersgids alle basisbeginselen van digitale participatie, inclusief praktische tips en best practices.
Toch liever nog even kijken hoe andere gemeenten inzetten op digitale transformatie? Dan belichten we graag 3 inspirerende voorbeelden: de stad Leuven, de gemeente Berlaar en de gemeente Zottegem.
? Veelzijdigheid troef in Leuven ?
De stad Leuven gebruikt haar participatieplatform voor allerlei verschillende projecten. In kader van het grootschalige ‘Leuven, Maak het Mee!’-project kregen inwoners de kans hun prioriteiten te delen voor de opmaak van het meerjarenplan. Tegelijk verzamelt de stad ook de input van inwoners over buurtmobiliteit, stedelijke ontwikkeling en de publieke ruimte.
Leuvenaars kunnendus hun zeg doen over hoe de Vaartkomoevers heringericht moeten worden, maar ook waar er nieuwe beweegbanken moeten komen en hoe de publieke ruimte toegankelijker en inclusiever kan worden gemaakt. Leuven bewijst dat je niet één project moet uitkiezen om aan participatie te doen, want het kan echt élk project ten goede komen.
? Ruraal digitaal: Berlaar omarmt participatie ?
Dat een stad als Leuven een participatieproject de baas kan is geen verrassing. Maar ook een kleinere gemeente als Berlaar kan digitale participatie inzetten om lokale verandering te verwezenlijken. Zo lanceerde de gemeente een algemene burgerbevraging over de hervorming van het Marktgebied.
Aan de hand van peilingen en stemmingen over o.a. parkeerplaatsen, fiets- en wandelpaden, horeca en groene ruimte vergaarde de gemeente waardevolle inzichten over prioriteiten van haar inwoners. De gemeente startte onlangs bovendien een nieuw project over de opmaak van een lokaal klimaatplan. Berlaar bewijst zo dat digitale participatie niet alleen is weggelegd voor grotere steden.
? Zottegem zet in op mobiliteit ?
Zottegem besloot om het lokale mobiliteitsplan volledig te vernieuwen, en besloot dit bovendien te doen in samenspraak met inwoners en andere betrokken partijen. De Zottegemnaar werd vanaf het begin actief betrokken bij het opstellen van een visie en het vormgeven van een plan.
Dit gebeurde aan de hand van online workshops, waarin verschillende onderwerpen, mogelijkheden en knelpunten diepgaand werden besproken. In de huidige fase wordt de input uit deze workshops gebundeld in het nieuwe mobiliteitsplan. Zottegem bewijst dat het een goed idee is om inwoners vanaf het begin te betrekken, en dat er verschillende methoden zijn om dat te doen.