De burgerbegroting is één van de populairste methoden om inwoners te betrekken bij lokaal beleid.
Concreet houdt het in dat je inwoners inspraak geeft in de toewijzing van budgetten. Zo kunnen zij aangeven hoe ze het geld zouden besteden, welke prioriteiten ze zouden stellen, en welke projecten of initiatieven volgens hen financiering verdienen.
Maar hoe ga je aan de slag met zo’n burgerbegroting? We besloten in gesprek te gaan met twee ervaringsdeskundigen. Noortje Slot, communicatieadviseur van de Nederlandse Gemeente Hollands Kroon, en Laurence De Bolle, Medewerker Beleidsparticipatie bij Stad Gent vertelden ons in onze webinar hoe zij hun burgerbegrotingen hebben vormgegeven. Hierbij delen ze bovendien handige tips en tricks die je zullen helpen bij de voorbereiding van jouw komende burgerbegroting, of dat nu op kleine schaal wordt opgezet—zoals in Hollands Kroon —of een grootschalig project wordt, zoals in Gent.
Een blik op onze ervaringsdeskundigen
Hollands Kroon is een landelijke gemeente in de kop van Noord-Holland. Voor de coronacrisis zamelde de gemeente geld in met het organiseren van rondleidingen door hun kantoren. Dat geld, in dit geval €15 000, wordt aan de hand van een burgerbegroting opnieuw in de gemeenschap gepompt. De inwoners van Hollands Kroon kregen de vraag hun initiatieven voor de gemeente te delen en, in een latere fase, hun 4 favoriete projecten te selecteren. Lees hier onze case over Hollands Kroon.
Stad Gent is een middelgrote stad in het Belgische Oost-Vlaanderen. Participatie is een belangrijk speerpunt binnen de stad, en het bestuur lanceerde al in 2016 een eerste burgerbudget. Met hun nieuwste project, Wijkbudget Gent, wil het stadsbestuur een budget van 6 miljoen euro verdelen over de 25 wijken van de stad. Het einddoel? De stad co-creëeren en beter maken op maat van de wijken. Lees hier onze case over Stad Gent.
“Het is niet genoeg om mensen online ideeën te laten indienen en daar dan mee aan de slag te gaan. Dialoog zorgt ervoor dat de nodige nuances worden gelegd.” Laurence De Bolle, Stad Gent
Een burgerbegroting voorbereiden
Bij het opzetten van een burgerbegroting is een sterke voorbereiding cruciaal. Hoeveel werk hier precies in sluipt hangt af van de schaal van je project—het spreekt voor zich dat een verdeling van 15000 euro anders verloopt dan een miljoenenproject. Maar enkele zaken zijn voor iedereen relevant.
- Selectiecriteria bepalen.
Aan welke criteria moet een idee, initiatief of voorstel van inwoners voldoen om in aanmerking te komen? Dit vooraf vastleggen helpt je niet alleen vooruit tijdens de selectiefase, het zorgt er ook voor dat je vanaf het begin de juiste verwachtingen schept onder deelnemers.
Voor kleine projecten, zoals dat van Hollands Kroon, volstaat het om een aantal vuistregels mee te geven op het platform. “Voor ons was vooral belangrijk dat een project een goed, maatschappelijk nuttig doel zou dienen. Iets dat vanuit een bedrijf kwam of winst zou genereren kwam dus niet in aanmerking. Verder kon iedereen een initiatief insturen, zolang ze maar uitgebreid uitlegden wat het idee precies inhield. Die laagdrempeligheid vonden we zelf ontzettend belangrijk,” vertelt Noortje.
Voor projecten op grotere schaal, zoals in Gent, werd een heus subsidiereglement opgesteld. Projecten konden pas in aanmerking komen als ze minstens een budget van €10.000 vereisten, en moesten binnen twee jaar geïmplementeerd kunnen worden. Er was ook een maximumbudget voorzien per wijk. Duidelijkheid over de spelregels zorgt ervoor dat iedereen vanaf het begin op dezelfde golflengte zit. - Je inwoners bereiken.
Als je inwoners wil stimuleren om mee te doen aan een burgerbegroting, moet je hen eerst weten te bereiken. Een sterke communicatiestrategie is belangrijk—daar lees je alles over in onze gratis communicatiegids.
“De wijkregisseurs zijn de sleutelfiguren van de stad. Ze ontvangen de signalen en gevoelens van burgers en wijzen hen de weg naar de stadsdiensten, en in dit geval ook naar het platform.” Laurence De Bolle, Stad Gent
In Gent werd bijvoorbeeld een beroep gedaan op het middenveld. Zo was het makkelijker om bepaalde kansengroepen, zoals jeugd, senioren, maar ook de Turkse en Bulgaarse gemeenschappen in Gent te bereiken en hun ideeën voor de wijk in acht te nemen. De stad werkte bovendien nauw samen met wijkregisseurs, mensen die dagelijks in de wijken werken en weten wat er leeft. “De wijkregisseurs zijn de sleutelfiguren van de stad,” vertelt Laurence. “Ze ontvangen de signalen en gevoelens van burgers en wijzen hen de weg naar de stadsdiensten, en in dit geval ook naar het platform.”
Het project in goede banen leiden
Eens je platform op punt staat en je project gelanceerd is, kom je in de uitvoeringsfase terecht. Wat doe je met de ideeën die op het platform binnendruppelen? Hoe zorg je ervoor dat de ideeën van inwoners een maximale impact hebben? Volgens Noortje en Laurence schuilt het geheim in transparantie en dialoog.
“In de oproepfase kregen we meteen veel ideeën binnen die vrij goed pasten binnen het kader dat we hadden opgesteld,” vertelt Noortje. “Hier en daar zat er een gek idee tussen—iemand die grapt dat ze dat geld wel voor een nieuwe computer kunnen gebruiken, bijvoorbeeld. Die ideeën laten we staan, want we willen transparant zijn.” Transparant is hier het sleutelwoord, want transparantie zorgt voor een sterker gevoel van vertrouwen en legitimiteit, wat inwoners aanspoort om deel te nemen. Maar ook praktisch werd er in Hollands Kroon voor gezorgd dat alle ideeën hun plek vonden op het platform. Noortje kreeg per e-mail en post heel wat ideeën binnen van mensen die zich niet op het platform wilden registreren of minder digitaal zijn aangelegd. Ze zorgde er dan persoonlijk voor dat die op het platform terecht kwamen.
“Als je de mogelijkheid krijgt om samen met inwoners geld te verdelen, doe het dan! Al gaat het om een klein bedrag. Al draait het maar om één straat of wijk.” Noortje Slot, Hollands Kroon
Laurence gelooft dan weer heilig in dialoog. “Het is niet genoeg om mensen online ideeën te laten indienen en daar dan mee aan de slag te gaan. Dialoog zorgt ervoor dat de nodige nuances worden gelegd. Daarom zetten we in Gent enorm in op gesprekstafels* en deliberatie.”
* In deze dialoogsessies wil de stad de ideeën samen met inwoners dieper uitwerken. Gentenaars kunnen zichzelf inschrijven om hieraan deel te nemen.
Resultaat en implementatie: praktische tips & tricks
In Hollands Kroon is het project ondertussen afgelopen en werd het budget verdeeld over 4 initiatieven. In Gent is het project nog in volle gang—daar werden de afgelopen maanden maar liefst 500 kwalitatieve ideeën verzameld voor de eerste 11 wijken. De overige 14 wijken zijn in 2022 aan de beurt.
Toch komt er uit die ervaringen al heel veel kennis voort. Zowel Noortje als Laurence deelden enkele praktische tips voor gemeenten die zelf een burgerbegroting willen opzetten:
- Start met een klein project. Een burgerbegroting hoeft niet te betekenen dat je gigantische bedragen verdeeld. “Als je de mogelijkheid krijgt om samen met inwoners geld te verdelen, doe het dan! Al gaat het om een klein bedrag. Al draait het maar om één straat of wijk,” zegt Noortje. Het feit dat je inwoners betrekt is een stuk belangrijker en waardevoller dan het eigenlijke bedrag dat je ter verdeling stelt.
- Denk na over de gekozen selectiemethodes. “Het is mooi dat je inwoners op bepaalde ideeën laat stemmen, maar dit zorgt niet altijd voor een eerlijke verdeling,” aldus Noortje. “Initiatiefnemers met een groot netwerk krijgen meer stemmen, terwijl kleinere initiatieven ondergesneeuwd raken, en dat heeft zeker niet altijd iets te maken met de kwaliteit van het voorstel.” Overweeg of een stemming de juiste manier is om de selectie te maken voor jouw specifieke project.
- Neem voldoende tijd om alles tot in de puntjes voor te bereiden. Zorg ervoor dat er een helder plan wordt uitgestippeld waarin ieders rol en taken duidelijk bepaald zijn. “Dat geldt ook voor het platform. Het is zo belangrijk om het proces technisch te kunnen vertalen en de juiste bouwstenen daarvoor uit te kiezen. Je krijgt zoveel waardevolle input binnen, en daarvan mag niets verloren gaan,” zegt Laurence.
- Zorg ook nadien voor ondersteuning. Als het gaat om een groot burgerbegrotingsproject is het essentieel je initiatiefnemers naast financiële steun ook praktisch verder te blijven begeleiden. Veel burgers zijn namelijk nieuw in het beheren van budgetten en het concretiseren van plannen. De stad of gemeente kan hier een noodzakelijke rol spelen in het samen implementeren van de gekozen ideeën.
Zelf een burgerbegroting opzetten? Ontdek meer in onze gratis kennisgids of neem contact op met onze participatie-experts!
