Een participatief budget is een innovatief beleidsinstrument dat burgers direct betrekt bij publieke beslissingen. Het werd voor het eerst gebruikt in 1989 in Brazilië. Sindsdien zijn er wereldwijd al meer dan 2.000 participatiebudgetten geïmplementeerd, in 5 verschillende continenten. Tijd voor een introductie in het concept van participatief begroten!
Participatief begroten, zegt u?
Een participatief budget biedt burgers de mogelijkheid om middelen toe te wijzen, prioriteiten te stellen voor het overheidsbeleid en mee de overheidsuitgaven te bepalen. Elke lokale overheid, ongeacht het aantal inwoners, kan een participatief budget implementeren.
Hoe begon het?
In 1989 wint in Porto Alegre de Arbeiderspartij de lokale verkiezingen. Deze progressieve politieke partij focuste tijdens de campagne vooral op burgerbetrokkenheid en participatieve democratie. De partij voert onmiddellijk een participatiebegroting uit. Zo wilt de partij ervoor zorgen dat alle burgers kunnen meebeslissen over hoe publieke middelen moeten verdeeld worden. Zo werd er voor gezorgd dat ook armere wijken en buurten respectievelijk meer overheidsmiddelen ontvangen.
Met dit participatiebudget kregen burgers directe beslissingsbevoegdheid op lokaal niveau. Om het gemakkelijker te maken, werden de burgers verdeeld in wijkgroepen en werden de projecten gerangschikt op prioriteiten en thema’s zoals huisvesting, stedelijke infrastructuur, gezondheidszorg, onderwijs, jeugd, cultuur en sport.
De gemeente voerde uiteindelijk het definitieve budget ook uit en controleerde samen met de burgers de voortgang van de projecten. Deze concrete uitvoering blijft tot vandaag een inspirerend voorbeeld voor vele andere publieke overheden en politieke partijen.
Hollie Gilman over participatief begroten
Het succes van dit eerste experiment in Porto Alegre was zo groot dat de Wereldbank en het Ontwikkelingsprogramma van de Verenigde Naties (VN) participatief begroten een best practice voor democratische innovatie noemde.
Participatief begroten vandaag?
In Latijns-Amerika
In Porto Alegre groeide het aantal deelnemende burgers snel: in 1990 namen bijna duizend burgers deel en in 1992 bijna 8.000. Ook het aantal processen met participatieve budgetten bleef stijden in heel Brazilië. In 2008 waren er ongeveer 200 (!) participatieve budgetten en 41% van de steden met meer dan 100.000 inwoners hanteerden er een.
Tegen 2010 hadden ongeveer 900 steden van de 16.000 een effectief participatief budget geïmplementeerd.
In Europa?
[clickToTweet tweet = “Tussen 2005 en 2012 waren 8 miljoen Europese burgers betrokken bij een participatieve begroting.” quote = “Tussen 2005 en 2012 is het aantal burgerbegrotingen toegenomen van 55 tot 1.300. 8 miljoen Europese burgers zijn betrokken bij een participatieve begroting. “]
Waarom participatief begroten?
1) Je krijgt je burgers mee aan boord
Meer en meer burgers verwachten van hun lokale overheden een open en transparante beleidsvoering. Een participatief budget maakt publieke financiering echt transparant en stelt burgers in staat om te beslissen over en toezicht te houden op de toewijzing van middelen. Hierdoor gaan burgers vanzelf ook nauwer met hun gemeente samenwerken.
Door te kiezen voor financiële transparantie effectieve burgerparticipatie versterken beleidsmakers bovendien hun kans op herverkiezing.
2) Je kunt middelen beter en eerlijker toewijzen
Participatieve budgetten kunnen mee voor een sterkere sociale rechtvaardigheid zorgen. Lokale overheden kunnen inderdaad een Quality of Life Index maken om middelen efficiënter toe te wijzen. Deze index beoordeelt welke de armere en rijkere groepen, regio’s of buurten zijn, zodat de stad weet waar de middelen het hardst nodig zijn.
3) Je empowert je burgers
Een burgerbegroting vereist dat burgers worden geïntroduceerd in de financiële beleidsvoering, in sociale kwesties en besluitvorming in het algemeen. Beter geïnformeerde burgers, zullen altijd ook meer investeren in hun directe leefomgeving!
Dit blogbericht maakt deel uit van een serie blogberichten over participatief begroten op de CitizenLab-blog.
