Burgers worden vaak bij beleid betrokken via bijeenkomsten en online tools. Digitale platformen bereiken grote aantallen burgers en maken directe acties mogelijk, zoals stemmen of het verzamelen van ideeën. Maar diepgaande discussies vonden tot nu toe alleen offline plaats. De coronacrisis dwingt overheden om hier verandering in te brengen.

Sinds diverse burgerraden hebben bijgedragen aan het oplossen van lastige beleidskwesties, is de meerwaarde van deliberatie bewezen. Via debat ontwikkellen inwoners empathie, verkrijgen ze meer kennis en wordt er consensus gebouwd; allemaal elementen die de democratie op de lange termijn versterken.

“Over het algemeen zijn burgerraden het beste mechanisme om (1) werkelijk gebruik te maken van de collectieve intelligentie en (2) om inzicht te krijgen in wat de bevolking zou denken als ze de kans krijgt om te leren over de kwesties die op het spel staan, verschillende standpunten te horen en onderling te bespreken wat de beste opties zijn.” 

Tiago C. Peixoto, Senior Public Sector Specialist van de WereldBank
(Lees het volledige interview). 

Gezien recente succesverhalen van de burgerraad, willen veel overheden digitale discussies op grotere schaal mogelijk maken. Maar dit is makkelijker gezegd dan gedaan: digitale tools zijn ontworpen voor directe en eenvoudige acties en beschikken niet over de nodige functionaliteiten om een diepgaand en live debat te faciliteren. Door de coronacrisis is het duidelijk geworden dat overheden tot nu dus sterk afhankelijk bleven van fysieke bijeenkomsten om diepgaande betrokkenheid te realiseren.

Digitale deliberatie

De coronacrisis heeft dit misschien op hoger op de agenda gezet, maar veel organisaties en ontwikkelaars werkten al langer aan het faciliteren van digitale bewonersbijeenkomsten. De experimenten zijn nu in volle gang en diverse opinieleiders delen inzichten over dit thema. Zo ook de OESO via de Participo reeks, met artikelen over digitale deliberatie, waar onder andere 4 keuzes worden geïdentificeren rond digitale discussies:

  • Timing: synchroon of asynchroon?
    Moet de discussie in real time plaatsvinden? Diverse overheden hebben geëxperimenteerd met online video workshops met behulp van tools zoals Jitsi of Zoom. Het is duidelijk dat dit niet hezelfde is als fysiek bijeenkomen: burgers hebben een kortere concentratiespan waardoor het noodzakelijk is om extra interactieve methoden in te zetten zoals break-out sessies of stemmingen. Asynchrone communicatie, zoals online forums, missen deze real-time interactie, maar geven de inwoners meer tijd om na te denken – en vereisen niet noodzakelijkerwijs een stabiele internetverbinding.

  • Privacy: identificatie of anonimiteit?
    Moeten de deelnemers anoniem aan de discussie kunnen deelnemen? Zal dit leiden tot eerlijkheid of juist minder vertrouwen in de discussie? Bij een videogesprek is het faciliteren van anonimiteit geen wenselijke optie, maar voor een schriftelijke discussie kan je het overwegen.

  • Discussie (schriftelijk): gesprek of visualisatie?
    Veel discussie-instrumenten ordenen berichten chronologisch, video chats bijvoorbeeld, maar dit biedt geen overzicht over de belangrijkste kwesties die naar boven komen. Sommige tools die speciaal zijn ontworpen voor overleg, zoals Kialo (asynchroon) en Synthetron (synchroon), maken het mogelijk om ideeën per thema te visualiseren.

  • Moderatie: mens of machine?
    Hoe wordt de discussie gemodereerd? Kan iemand uit jullie team dit doen of helpt de technologie om achteraf een anlayse te maken? Digitale deliberatie biedt kansen om naast collectieve intelligentie ook gebruik te maken van kunstmatige intelligentie, zoals natuurlijke taalverwerkings (NLP) technologie. Hierdoor kunnen ideeën en meningen op grote schaal worden geannalyseerd en gegroepeerd.

De huidige stand van zaken

Ondanks het grote potentieel van digitale discussies staan de benodigde technologie nog in de kinderschoenen. Belangrijke uitdagingen blijven:

De digitale kloof
Onbetrouwbaare internetverbinding of ongemak met digitale tools kan inwoners ervan weerhouden mee te doen. De digitale kloof betekent niet dat een gemeenteraad online bewonersbijeenkomsten links moet laten liggen, maar dat het bewust moeten inzetten. Hoe?

  • Zorg dat inwoners altijd voor de discussie al kunnen bijdragen, bijvoorbeeld door een enquête in te vullen, te stemmen of hun voorstellen te delen – deze acties zijn minder afhankelijk van een stabiele WiFi.
  • Deel op tijd documenten die het (technische) proces duidelijk uitleggen.
  • Kies één tool zodat inwoners niet steeds opnieuw hoeven te wennen. Laat bij de keuze voor een tool de gebruiksvriendelijkheid hoog meewegen.

Goede moderatie
Hoewel technologie een grote bijdrage kan leveren aan het verrijken van de discussie, ontbreekt vaak nog de ervaring om dit optimaal te benutten. Het faciliteren van digitale discussies, hetzij door ambtenaren, hetzij door technologie, vereist praktijk – en ervaring. We hebben pioniers nodig om te experimenteren met de opties die we vandaag hebben om zo de oplossingen van morgen te ontdekken!

De toekomst van digitale bewonersbijeenkomsten

Ondanks de uitdagingen, blijven online discussies van belang voor burgerbetrokkenheid. Vandaar dat CitizenLab online workshops heeft ontwikkeled: een functionaliteit die video-discussie integreert als een van de methoden op het participatieplatform. Online workshops faciliteren:

  • Live discussies via een beveiligde videoverbinding. Gedurende de workhop kan je deelnemers via plenaire sessies toespreken, documenten delen, maar ook in kleine groepjes opslitsen om echt te discussiëren.
  • Een mix van participatie en overleg. In kleine break-out sessies kunnen burgers naast het video debat ook ideeën typen, stemmen op elkaars ideeën en deze ideeën visueel categoriseren om overeenkomsten te ontdekken.
  • Een discussie-tool als onderdeel van een groter participatieplatform. Doordat de workshops geïntegreerd zijn in het participatieplatform (dat meerdere methoden bevat), hoeven zowel de burger als de gemeente maar één tool onder de knie te krijgen.

Hoewel we deze functionaliteit hebben ontwikkeld tijdens de crisis, geloven we dat de meerwaarde tijdloos is. Online workshops bieden ook op de lange termijn een oplossing voor gemeenten die een diverser publiek willen bereiken en bijeenkomsten laagdrempeliger willen maken.

Op dit moment testen we de functionaliteit intensief met overheden in Nederland, België, Chili en Denemarken. We zijn ontzettend blij om te merken dat erveel belastelling is en kunnen niet wachton om online workshops binnenkort aan al onze partners aan te bieden. Daarnaast schrijven we momenteel een gids met tips voor het voorbereiden en modereren van online workshops. Houd onze kennisbank dus goed in de gaten!

Heb je vragen? Opmerkingen? Of ben je ook geïnteresseerd in de ontwikkelingen rond digitale bewonersbijeenkomsten? Laat het ons weten!