Gemeenten kunnen niet meer zonder de input van hun inwoners en ondernemers. Belangrijke beslissingen over het klimaat, de openbare ruimte en het verkeer gaan iedereen aan. Zulke onderwerpen lenen zich bij uitstek voor participatieprojecten en veel gemeenten zijn hier dan ook volop mee bezig. Zo hield de gemeente Schagen enquêtes over de verkeersveiligheid en organiseerde Harderwijk een stadsgesprek over de energietransitie.
Door alle aandacht is participatie continu in ontwikkeling. Hieronder lees je de interessante trends in burgerparticipatie.
Trend 1: het burgerberaad
In steeds meer gemeenten speelt het burgerberaad een rol. Via het burgerberaad leveren inwoners op een weloverwogen manier input. Een groep willekeurig gekozen personen, van verschillende leeftijden, opleidingsniveaus en genders, gaat in debat en ondersteunt op die manier besluitvorming.
Het belangrijkste voordeel van een burgerberaad: het zorgt voor constructieve gesprekken over moeilijke onderwerpen. Zo komen de deelnemers met innovatieve oplossingen. Door het inclusieve karakter is het ook een goed middel tegen polarisatie.
Het is uitdagend om een representatieve groep inwoners te laten deelnemen. Toch is een burgerberaad een unieke kans om de collectieve intelligentie van je community te benutten en om samen complexe vraagstukken aan te pakken.
Tip: lees ook ons interview met Eva Rovers, directeur van Bureau Burgerberaad.
Trend 2: burgerinitiatieven nemen maatschappelijk vastgoed over
Steeds meer burgers steken de handen uit de mouwen en gaan zelf aan de slag met hun gemeente. Hierbij voeren zij met publiek geld projecten uit in de openbare ruimte. Ze nemen het zogeheten ‘maatschappelijk vastgoed’ over: scholen, bibliotheken, buurthuizen.
Met het ‘Right to bid’, het overnamerecht, zorgen inwoners ervoor dat ze de functie van maatschappelijke voorzieningen blijven voortzetten. Zo beheren inwoners bijvoorbeeld een buurthuis- of tuin om deze voorziening te behouden voor de buurt. Dit stimuleert hun ondernemerschap en hun binding met de wijk, en maakt het proces vaak goedkoper.
Voor gemeenten ligt er een mooie kans om samen met burgers te kijken welke publieke plaatsen een impuls nodig hebben en in welke wijken en regio’s het investeren in voorzieningen belangrijk is.
Trend 3: de participatieverordening: van inspraak naar participatie
Dat participatie steeds essentiëler wordt, erkent de Nederlandse overheid volmondig. Er ligt een wet om participatie een vast onderdeel te maken van beleid: de Wet versterking participatie op decentraal niveau. Hiermee moeten gemeenten hun ambitie laten zien op het gebied van participatie.
Elke gemeente moet een participatieverordening opstellen met daarin duidelijke kaders voor participatie – van voorbereiding tot de uitvoering van beleid. Zo weten inwoners hoe ze kunnen deelnemen en wat de gemeente van hen verwacht. Daarbij is het cruciaal dat de gemeente rekening houdt met de behoeften en omstandigheden van de community.
Trend 4: de opmars van hybride participatie
Online participatie is populair. Voor mensen uit afgelegen gebieden of met een druk werkschema is dit een flexibele manier om toch te participeren. Offline participatie zorgt juist weer voor persoonlijk contact en dat is essentieel als je vertrouwen wilt opbouwen. Ook voor mensen met minder technische kennis is offline participatie een goede uitkomst. Hybride participatie, de combinatie van online en offline, is de ideale oplossing. De gemeente Almere combineerde bijvoorbeeld al online en offline participatie om de behoeften van ouderen te peilen. Met deze combinatie van participatiemethoden betrek je een grotere groep inwoners én benut je de verschillende kansen en voordelen van participatie.
Conclusie
Als gemeente moet je werk maken van participatie en manieren vinden om de diverse bevolkingsgroepen te bereiken en te betrekken. Uitdagend? Zeker. Maar als je slim inspeelt op de trends, overtuig je meer mensen om mee te doen. En twijfel je waar je moet beginnen? De participatie-experts van CitizenLab helpen je graag.
